به گزارش خبرگزاری ایمنا، ستاد انتخابات وزارت کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا روز جمعه یازدهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۵ در سراسر کشور برگزار می‌شود. شوراهای اسلامی شهر و روستا به عنوان بازوی مشورتی نظام مدیریت شهری از جایگاه ویژه‌ای در ساختار حکمرانی محلی برخوردارند. نخستین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی در هفتم اسفندماه ۱۳۷۷ با حضور گسترده مردم برگزار شد و در نتیجه آن حدود ۲۰۰ هزار نفر از منتخبین ملت برای اداره امور شهرها و روستاها به عنوان اعضای شوراهای اسلامی انتخاب شدند.
زمان برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی
بر اساس قانون، دوره فعالیت شوراهای اسلامی شهر و روستا چهار سال است و انتخاب مجدد اعضا نیز بلامانع خواهد بود. ترکیب تعداد اعضای شوراها متناسب با جمعیت هر شهر و روستا تعیین می‌شود؛ به‌گونه‌ای که برای روستاهای تا یک‌هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت، سه عضو و برای روستاهای بیش از این تعداد و همچنین بخش‌ها، پنج عضو پیش‌بینی شده است.
تعداد اعضای شوراهای اسلامی در شهرهای تا ۵۰ هزار نفر جمعیت پنج نفر، در شهرهای بیش از ۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر هفت نفر، در شهرهای بیش از ۲۰۰ هزار تا یک میلیون نفر ۹ نفر و در شهرهای بیش از یک میلیون نفر ۱۱ نفر خواهد بود. شورای اسلامی شهر تهران نیز با ۱۵ عضو تشکیل می‌شود.
انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا تنها انتخابات سراسری کشور است که بدون نظارت شورای نگهبان برگزار می‌شود. بر پایه قانون، بررسی و رسیدگی به صلاحیت داوطلبان این انتخابات بر عهده هیئت‌های اجرایی و هیئت‌های نظارت شوراها است.
ترکیب و تعداد اعضای شوراها در شهر و روستا
بر پایه قوانین موجود، مدت فعالیت شوراهای اسلامی شهر و روستا چهار سال تعیین شده و امکان انتخاب مجدد اعضا در دوره‌های بعد نیز وجود دارد. تعداد اعضای شوراها با توجه به جمعیت هر منطقه متفاوت است؛ به‌گونه‌ای که در روستاهای با جمعیت کمتر از یک‌هزار و ۵۰۰ نفر، سه عضو و در روستاهای بیش از این تعداد و همچنین در بخش‌ها، پنج عضو برگزیده می‌شوند.
در شهرها نیز این تعداد متناسب با جمعیت متغیر است؛ برای شهرهای دارای جمعیت تا ۵۰ هزار نفر، پنج عضو؛ شهرهای بیش از ۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر، هفت عضو؛ شهرهای بیش از ۲۰۰ هزار تا یک میلیون نفر، ۹ عضو و در شهرهای با جمعیت بالای یک میلیون نفر، ۱۱ عضو تعیین شده است. شورای اسلامی شهر تهران به‌عنوان بزرگ‌ترین شهر کشور، با ۱۵ عضو اداره می‌شود.
انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا تنها انتخابات سراسری در جمهوری اسلامی ایران است که خارج از چارچوب نظارت شورای نگهبان برگزار می‌شود. طبق قانون، بررسی صلاحیت داوطلبان و نظارت بر فرایند برگزاری این انتخابات بر عهده هیئت‌های اجرایی و هیئت‌های نظارت شوراها قرار دارد.
انتخاب شهردار؛ مهم‌ترین وظیفه شوراهای اسلامی شهر
انتخاب شهردار به‌عنوان یکی از کلیدی‌ترین وظایف شوراهای اسلامی شهر شناخته می‌شود. بر اساس قانون، شوراهای اسلامی موظف هستند بلافاصله پس از رسمیت یافتن، نسبت به انتخاب فردی واجد شرایط برای تصدی سمت شهردار اقدام کنند. نکته مهم این است که شهردار منتخب نمی‌تواند همزمان عضو شورا باشد. علاوه بر انتخاب شهردار، مسئولیت نظارت، طرح پرسش و حتی استیضاح وی نیز بر عهده شورای اسلامی شهر است.
این شورا همچنین نقش مهمی در زمینه پژوهش، برنامه‌ریزی و تصویب بودجه سالانه شهری ایفا می‌کند. شورای شهر در هر زمان می‌تواند عملکرد شهرداری را مورد بررسی قرار دهد، گزارش‌های مکتوب از شهردار درخواست کند و در موارد لازم، تذکرات یا راهنمایی‌های رسمی خود را به صورت کتبی به مدیریت شهری ابلاغ کند.
زمان آغاز و پایان ثبت نام داوطلبان شوراهای اسلامی
بر اساس اطلاعیه ستاد انتخابات کشور، هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا روز جمعه یازدهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۵ برگزار خواهد شد.
در همین راستا، ثبت نام داوطلبان عضویت در شوراهای اسلامی شهر از روز یکشنبه بیست و یکم دی‌ماه ۱۴۰۴ آغاز و تا روز شنبه بیست و هفتم دی‌ماه ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت. بدین ترتیب، فرآیند ثبت نام داوطلبان در مجموع به مدت هفت روز انجام می‌شود.
تاریخ و ضوابط استعفای داوطلبان شوراهای اسلامی
علی زینی‌وند، رئیس ستاد انتخابات کشور، در گفت‌وگوی تلویزیونی با تشریح جزئیات برگزاری هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، تاکید کرد که بر اساس قانون جدید، افرادی که هم‌اکنون مسئولیت نمایندگی یا عضویت در شوراها را بر عهده دارند، موظف‌اند از تاریخ بیست و یکم تا بیست و هفتم مهرماه ۱۴۰۴ استعفای خود را تقدیم کنند.
وی با اشاره به اینکه مبنای استعفا روز آغاز ثبت نام داوطلبان است، تصریح کرد: «به داوطلبان توصیه می‌کنیم روز بیست و یکم مهرماه را مبنا قرار دهند، اگرچه آخرین مهلت برای تقدیم استعفا روز بیست و هفتم مهرماه است.»
بر اساس ماده ۴۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، مقامات و مشاغلی که قصد داوطلبی برای نمایندگی هفتمین دوره شوراهای اسلامی را دارند، به واسطه سمت و جایگاه خود، از داوطلب شدن برای انتخابات شوراها محروم هستند، مگر آنکه حداقل سه ماه قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا داده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند.
داوطلبان واجد شرایط؛ چه کسانی باید پیش از ثبت نام استعفا دهند
بر اساس ماده ۴۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، مقامات و مشاغل همتراز ذیل که قصد داوطلبی برای نمایندگی هفتمین دوره شوراهای اسلامی کشور را دارند به واسطه مقام و شغل خود از داوطلب شدن برای انتخابات شوراهای اسلامی کشور محرومند مگر آنکه حداقل سه ماه قبل از ثبت‌نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند؛
رئیس جمهور و مشاوران و معاونان وی، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، وزرا، معاونان و مشاوران آنان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، معاونان و مشاوران رئیس مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان، رئیس قوه قضائیه و معاونان و مشاوران وی، رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و معاونان و مشاوران آنان، رئیس دیوان عدالت اداری، رئیس دیوان محاسبات کشور و معاونان وی، دادستان دیوان محاسبات، رئیس‌سازمان بازرسی کل کشور و معاونان وی، شهرداران، شاغلان نیروهای مسلح، رؤسای سازمان‌ها و ادارات عقیدتی سیاسی نیروهای مسلح، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و معاونان وی، دبیر هیأت دولت، رؤسای دفاتر سران سه قوه، رؤسای سازمان‌های دولتی، رؤسای دانشگاه‌ها (دولتی و غیردولتی)، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، رؤسای کل و مدیران عامل بانک‌ها، رئیس‌جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و معاونان وی، رئیس بنیاد مستضعفان، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره)، مدیران عامل شرکتهای دولتی (مانند شرکت مخابرات، دخانیات و …)، رئیس سازمان نظام پزشکی ایران، رئیس سازمان نظام مهندسی کشور و اعضای هیأت‌مدیره اتحادیه‌های صنفی کشوری و هیأت‌رئیسه اتاق اصناف ایران، مدیران کل ادارات کل ستادی مجلس شورای اسلامی، مدیران کل تشکیلات ستادی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و ادارات دولتی و سایر رؤسا و مدیرانی که حوزه مسؤولیت آنان به کل کشور تسری دارد، از عضویت در شوراهای اسلامی سراسر کشور محرومند مگر آنکه سه ماه قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند.
استانداران و معاونان و مشاوران آنان، فرمانداران و معاونان آنان، معاونان شهردار، بخشداران، مدیران کل ادارات استانداری، مدیران کل، معاونان ادارات کل، دادستان‌ها، دادیارها، بازپرس‌ها، قضات، رؤسای دانشگاه‌ها (دولتی و غیر دولتی) و رؤسای شعب آنها، رؤسای بانک‌ها، رئیس و اعضای هیأت مدیره سازمان نظام پزشکی، رئیس و اعضای هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی، اعضای هیأت مدیره اتحادیه‌های صنفی غیرکشوری، هیأت‌رئیسه اتاق اصناف شهرستان، رئیس و اعضای هیأت‌مدیره سازمان نظام مهندسی کشاورزی، رئیس و اعضای هیأت مدیره سازمان نظام پرستاری، رئیس و اعضای هیأت مدیره کانون وکلای دادگستری، مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه، رؤسا و معاونان سازمان‌ها و شرکتهای دولتی و نهادها و مؤسسات دولتی و یا وابسته به دولت که از بودجه عمومی به هر مقدار استفاده می‌نمایند و سایر رؤسا و مدیران استان، شهرستان و بخش به ترتیب از عضویت در شوراهای اسلامی واقع در محدوده استان، شهرستان و بخش محرومند، مگر آنکه سه ماه قبل از ثبت نام از سمت خود استعفا نموده و به هیچ وجه در آن پست شاغل نباشند.
مدیران مناطق و نواحی شهرداری و مؤسسات و شرکتهای وابسته و دهیاران از عضویت در شورای اسلامی شهر و روستای محل خدمت محروم اند، مگر آنکه سه ماه قبل از ثبت‌نام از سمت خود استعفا نموده و به‌هیچ وجه در آن سمت شاغل نباشند.
ارائه گواهی عدم سوءپیشینه؛ شرط ضروری داوطلبان شوراها
بر اساس تبصره ۲ بند «ط» ماده ۳۷ قانون برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، ارائه گواهی عدم سوءپیشینه برای تمامی داوطلبان شوراهای اسلامی کشور در هنگام ثبت نام الزامی است. این گواهی باید به‌گونه‌ای باشد که از تاریخ صدور آن بیش از سه ماه نگذشته باشد.
ثبت نام الکترونیکی داوطلبان؛ تغییر مهم در فرآیند انتخابات شوراها
یکی از تغییرات جدید در قانون برگزاری انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، ثبت نام الکترونیکی داوطلبان است. علی زینی‌وند، رئیس ستاد انتخابات کشور، با اشاره به طراحی فرم ثبت نام، اعلام کرد که این فرم به‌زودی در اختیار نامزدها قرار خواهد گرفت.
وی از تمامی داوطلبان هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی خواست تا آمادگی لازم برای انجام ثبت نام به صورت الکترونیکی را داشته باشند.
آغاز رسمی فرآیند انتخابات شوراهای اسلامی و تاکید بر انتخابات الکترونیکی
روز جمعه بیست و یکم شهریورماه نشست مدیران کل سیاسی استانداری‌های کشور با محوریت انتخابات شوراهای اسلامی در شهر مشهد برگزار شد. این نشست با حضور معاون سیاسی وزیر کشور و مدیران کل سیاسی استان‌ها تشکیل شد و به این ترتیب، فرآیند رسمی هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا آغاز شد.
علی زینی‌وند، معاون سیاسی وزیر کشور، در این نشست با دفاع از انتخابات الکترونیکی به‌عنوان یکی از تحولات بنیادین کشور، تاکید کرد: «ما سال‌ها برای الکترونیکی کردن انتخابات تلاش کرده‌ایم. برخی معتقدند این روش راه نفوذ را باز می‌کند، اما واقعیت آن است که انتخابات الکترونیک موجب شفافیت، سلامت و سرعت بیشتر فرآیند انتخابات می‌شود. این موضوع در دولت‌های مختلف، چه اصلاح‌طلب و چه اصولگرا، پیگیری شده و اکنون به نقطه‌ای رسیده که باید به‌طور کامل نهادینه شود.»
بر اساس اعلام وزارت کشور، هفتمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا در روز یازدهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۵ برگزار خواهد شد و همزمان با این انتخابات سراسری، انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری نیز برگزار خواهد شد.
