چرا حمله اسرائیل به قطر ناموفق بود؟
رویداد۲۴ | لیلی پیری- هنگامی که اسرائیل سه‌شنبه اعلام کرد حمله‌ای علیه رهبران ارشد حماس در قطر انجام داده، نام یک نهاد امنیتی در بیانیه‌های رسمی به چشم نمی‌خورد: موساد.
دو مقام اسرائیلی به واشنگتن پست گفته‌اند که موساد طرحی را که در هفته‌های اخیر برای استفاده از مأموران میدانی به منظور ترور رهبران حماس تهیه شده بود، رد کرد.
رئیس موساد، «دیوید بارنئا»، با این استدلال که چنین اقدامی می‌تواند روابطی را که او و دستگاهش با قطری‌ها برقرار کرده بودند تخریب کند، با این طرح مخالفت کرده است.
قطر سالهاست میزبان رهبران حماس است و میانجی گفت‌و‌گو‌های آتش‌بس میان حماس و اسرائیل بوده است.
این تردید موساد در نهایت بر چگونگی اجرای حمله و احتمال موفقیت آن اثر گذاشت و نشان دهنده مخالفت گسترده دستگاه امنیتی اسرائیل با تصمیم‌های بنیامین نتانیاهو است.
این رسانه آمریکایی می‌گوید مقام‌های امنیتی اسرائیل معتقدند همه رهبران حماس – حتی آنهایی که در خارج از کشور هستند – باید دیر یا زود کشته شوند، اما بسیاری از آنها زمان‌بندی عملیات را زیر سؤال برده‌اند. چرا که این افراد در قطر، متحد مهم آمریکا، گرد هم آمده بودند و در حال بررسی پیشنهاد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای آزادی گروگان‌های اسرائیلی در برابر آتش‌بس در جنگ غزه بودند.
به جای استفاده از مأموران موساد، اسرائیل سه‌شنبه گزینه دوم را به کار گرفت: اعزام ۱۵ جنگنده و شلیک ۱۰ موشک. حماس اعلام کرد که این حمله نتوانسته رهبران ارشد از جمله «خلیل الحیه» رهبر موقت این گروه را مورد هدف قرار دهد. در عوض، چندین تن از بستگان و همراهان هیئت حماس و یک افسر قطری کشته شدند.
واشنگتن پست می‌گوید مشخص نیست که آیا عملیات زمینی میتوانست موفق‌تر باشد یا نه، اما مدعی است که از آنجایی که حمله سال گذشته به «اسماعیل هنیه» در تهران موفق بوده پس این بار هم میتوانست موفقیت آمیز باشد.
یکی از مقام‌های آگاه به این رسانه گفت: «ما می‌توانیم آنها را یک سال، دو سال یا حتی چهار سال دیگر هدف قرار دهیم. موساد می‌داند چگونه این کار را در هر نقطه جهان انجام دهد. چرا باید همین حالا این کار را می‌کرد؟»
علت تعجیل نتانیاهو در حمله به قطر چه بود؟
تحلیلگران می‌گویند نتانیاهو که به سمت تهاجم زمینی گسترده‌تر به غزه حرکت می‌کند، ممکن است صبرش از مذاکرات آتش‌بس سر آمده باشد.
دیوید ماکوفسکی، تحلیلگر اندیشکده واشنگتن، به واشنگتن پست گفت: «بارنئا کسی بود که به ارزش میانجی‌گری قطر باور داشت و نمی‌خواست کانال مذاکره با قطر را بسوزاند. اما نتانیاهو شاید تصمیم گرفته بود که به غزه حمله کند، چون معتقد بود آخرین پیشنهاد ترامپ درباره آزادی گروگان‌ها هیچ پیشرفتی نداشت.»
بر اساس گزارش واشنگتن پست، علاوه بر بارنئا، رئیس ستاد ارتش اسرائیل ژنرال «ایال زمیر» هم با زمان‌بندی حمله مخالفت کرد، چرا که بیم داشت مذاکرات به خطر بیفتد. در مقابل، «رون درمر» وزیر امور راهبردی و «اسرائیل کاتز» وزیر دفاع از تصمیم نتانیاهو حمایت کردند. «نیتزان آلون» افسر ارشد ارتش مسئول مذاکرات گروگان‌ها حتی به نشست دوشنبه برای بررسی عملیات دوحه دعوت نشد، چون رهبران سیاسی می‌دانستند او با حمله‌ای که جان گروگان‌ها را تهدید می‌کند مخالفت خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
آنچه تاکنون از حملات اسرائیل به قطر می‌دانیم – و آنچه هنوز روشن نیست
کدام رهبران حماس اخیراً توسط اسرائیل ترور شده‌اند؟
اسرائیل در توجیه حمله می‌گوید که رهبران کلیدی حماس، عاملان حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳، همگی در یک مکان جمع بودند و این فرصتی کم‌نظیر بود.
برخی از مقام‌های اسرائیلی می‌گویند بر این باور بودند که اسرائیل در گذر زمان روابط خود را با قطر ترمیم خواهد کرد، همان‌گونه که در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ توانست بر خشم بین‌المللی غلبه کند، زمانی که «گلدا مایر» نخست‌وزیر وقت، دستور ترور‌های مخفیانه علیه مبارزان فلسطینی در کشور‌های اروپایی و خاورمیانه را صادر کرد؛ کسانی که ۱۱ ورزشکار اسرائیلی را در المپیک ۱۹۷۲ مونیخ ربوده و کشته بودند.
در حال حاضر، اسرائیل با طوفانی دیپلماتیک روبه‌روست. قطر حمله هوایی را «تروریسم دولتی» و خیانت به روند میانجی‌گری خوانده است.
همزمان، آمریکا پیشنهادی تازه ارائه داده بود که شامل آزادی ۴۸ گروگان اسرائیلی و ورود مستقیم ترامپ به مذاکرات برای پایان جنگ و خلع سلاح حماس بود. منابع گفتند این پیشنهاد نزد رهبران حماس بیشتر مورد توجه قرار گرفته بود، اما اسرائیل ساعاتی بعد حمله را انجام داد.
نخست‌وزیر قطر، محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، روز پنجشنبه در شورای امنیت سازمان ملل گفت: «ما بدون تردید نقش دیپلماتیک خود را برای پایان خونریزی ادامه خواهیم داد. ما تسلیم افراط‌گرایان نخواهیم شد.»
نتانیاهو در مقابل، قطر را به پناه دادن به حماس متهم کرد و خطاب به همه کشور‌هایی که میزبان رهبران این گروه هستند گفت: «یا آنها را اخراج کنید یا به عدالت بسپارید، وگرنه ما این کار را می‌کنیم.»
آیا رابطه اسرائیل و قطر عادی می‌شود؟
تحلیلگران سیاسی و ناظران می‌گویند خصومت نتانیاهو با قطر، پشت‌پرده‌ای پیچیده دارد: با آنکه این کشور حوزه خلیج فارس بار‌ها از سوی برخی مقام‌های اسرائیلی به دلیل نزدیکی‌اش به حماس مورد انتقاد قرار گرفته، اما قطر طی دهه‌ها و به خواست اسرائیل و دولت‌های پیاپی آمریکا میزبان رهبران حماس بوده و از سال ۲۰۱۴ به این سو برای میانجی‌گری در درگیری‌های اسرائیل و حماس دعوت شده است.
در سال ۲۰۱۸، نتانیاهو و قطر توافق کردند که پول نقد قطری، در راستای راهبرد نتانیاهو برای حفظ ثبات اقتصادی در این منطقه تحت کنترل حماس، به غزه ارسال شود، در مقابل، موساد ــ که مسئول روابط اسرائیل با کشور‌هایی نظیر قطر است که روابط دیپلماتیک رسمی با آنها ندارد ــ دفتری در دوحه، پایتخت قطر، افتتاح کرد. این اقدام تحت رهبری «یوسی کوهن» رئیس وقت موساد صورت گرفت.
پس از حملات ۷ اکتبر توسط حماس، مشاوران ارشد نتانیاهو از جمله مشاور امنیت ملی «تساحی هانگبی» به‌طور علنی از قطر به عنوان بازیگری «ضروری» در روند میانجی‌گری با حماس تمجید کردند. نتانیاهو بارنئا و کوهن را به دوحه فرستاد تا مذاکرات غیرمستقیم با این گروه شبه‌نظامی را برای آزادی گروگان‌های اسرائیلی آغاز کنند. بارنئا حتی تا ۱۴ اوت گذشته به دوحه سفر کرده بود و به گفته یکی از اسرائیلی‌های آگاه، موساد همچنان قطر را یک «بازیگر قابل اتکا» در رابطه با حماس می‌داند.
«نیمرود نوویک» مقام پیشین اسرائیلی و تحلیلگر اندیشکده «انجمن سیاست اسرائیل» در نیویورک به واشنگتن پست گفته نتانیاهو شاید با هدف بر هم زدن پیشنهاد دولت ترامپ که مطابق میل او نبود یا برای ارسال پیامی هشدارآمیز به کشور‌های خلیج فارس که در پی ترویج دولت فلسطینی هستند، به قطر حمله کرده است.
نوویک افزود که انگیزه دیگر نتانیاهو می‌توانسته فاصله‌گیری از کشوری باشد که منتقدان داخلی‌اش او را به نزدیکی بیش از حد با آن متهم می‌کردند. او یادآور شد که اوایل امسال روابط نتانیاهو با قطر دوباره به موضوعی جنجالی در اسرائیل تبدیل شد، پس از آنکه مقامات اسرائیلی تحقیق درباره اتهاماتی را آغاز کردند مبنی بر اینکه چند تن از دستیاران نخست‌وزیر از قطر حقوق دریافت می‌کرده‌اند.
نوویک گفت: «همان کسی که از قطر خواسته بود میزبان حماس باشد، حماس را تأمین مالی کند و میانجی‌گری میان اسرائیل و حماس را بر عهده بگیرد، اکنون ناگهان دشمن همان رژیم شده است. اگر بخواهید این پیام را برسانید که “من همان پیوند یا وابستگی به قطر را که دستیاران سابقم داشتند ندارم”، هیچ چیز بهتر از یک حمله نظامی در قطر نمی‌تواند این هدف را محقق کند.»
