کالابرگ الکترونیک جدید دولت واریزی ایام فاطمیه/ شارژ مرحله پنجم کالابرگ 1/500/000 خانوارها سه نفره
جزئیات مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک این هفته اعلام می‌شود؛ بررسی کامل وضعیت منابع، روش اجرا، دهک‌های مشمول و اختلاف نظر دولت و مجلس در گزارش فردانیوز.
جزئیات مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک به گفته مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در هفته جاری اعلام می‌شود؛ موضوعی که می‌تواند مسیر حمایت معیشتی از دهک‌های پایین را مشخص‌تر کند.
احد رستمی، رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان، در برنامه «میز اقتصاد» صدا و سیما، ضمن تشریح تاریخچه کالابرگ و سیاست‌های حمایتی، وضعیت منابع مالی، دهک‌های مشمول و الگوی جدید پرداخت کالابرگ الکترونیک را توضیح داده است.
این گزارش اختصاصی فردانیوز، ابعاد مختلف مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک را از منظر سیاست‌گذاری، منابع، رضایت مردم و چالش‌های قانونی بررسی می‌کند.
کالابرگ الکترونیک چیست و چرا دوباره به مرکز توجه برگشته است؟
طرح کالابرگ الکترونیک در ادامه سیاست‌های هدفمندی یارانه‌ها و با هدف تغییر شیوه حمایت از مردم، از پرداخت نقدی مستقیم به سمت اعتبار خرید کالاهای اساسی طراحی شده است.
فلسفه کالابرگ این است که:
-
یارانه‌ها به جای تزریق تورم‌زا در نقدینگی،
-
به صورت اعتبار مشخص برای خرید کالاهای اساسی مصرف شوند،
-
و تمرکز حمایت‌ها روی دهک‌های پایین درآمدی باشد.
رستمی در این باره یادآوری می‌کند که از سال ۱۳۸۳ و با تصویب قانون نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی، قرار بود منابع هدفمندی به‌گونه‌ای مدیریت شود که سهم دهک‌های پایین افزایش و سهم دهک‌های بالا کاهش یابد؛ اما جابه‌جایی متولیان، این مسیر را دچار انحراف کرد.
کالابرگ الکترونیک؛ بازگشت به ایده اولیه هدفمندی یارانه‌ها
از قانون رفاه تا کالابرگ الکترونیک | مسیر پرپیچ‌وخم سیاست‌های حمایتی
رستمی در توضیح روند تاریخی می‌گوید:
-
در سال ۱۳۸۹، با آغاز طرح هدفمندی یارانه‌ها، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها زیر نظر وزارت رفاه شکل گرفت.
-
سال ۱۳۹۰ این سازمان به معاونتی زیر نظر ریاست‌جمهوری منتقل شد.
-
سال ۱۳۹۲ هم به سازمان برنامه و بودجه رفت.
نتیجه این جابه‌جایی‌ها، به گفته او، جدایی وزارت رفاه از منابع هدفمندی بود؛ در حالی که این وزارت‌خانه متولی اصلی حمایت از:
-
دهک‌های پایین،
-
زنان سرپرست خانوار،
-
افراد دارای معلولیت،
-
کودکان بی‌سرپرست
است.
این ناهماهنگی باعث شد برنامه‌های منظم حمایتی، از جمله کالابرگ الکترونیک، با وقفه و بی‌نظمی اجرا شود.
چرا کالابرگ الکترونیک دوباره جدی شد؟ کاهش کالری مصرفی خانوارها
بر اساس گزارش‌های ارائه شده به شورای عالی رفاه، مصرف کالری خانوارها کاهش یافته و مصرف اقلام اساسی هم روند نزولی داشته است.
این گزارش‌ها:
-
به رئیس‌جمهور ارائه شد،
-
سپس به اطلاع مقام معظم رهبری رسید،
-
و در نهایت منابعی برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیک در اختیار وزارت رفاه گذاشته شد.
نتیجه این تصمیم، اجرای چند مرحله از کالابرگ الکترونیکی با هدف:
-
جبران بخشی از فشار تورم،
-
کمک به تأمین سبد حداقلی کالاهای اساسی،
-
و کاهش شوک‌های اقتصادی بر دهک‌های پایین بود.
کالابرگ الکترونیک در خدمت جبران کاهش مصرف اقلام اساسی
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک؛ چه چیزهایی قطعی است و چه چیزهایی نه؟
طبق گفته رستمی، آخرین پیگیری‌ها برای اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک انجام شده و قرار است:
-
جزئیات این مرحله طی هفته جاری اعلام شود،
-
خانوارهای مشمول بتوانند به فروشگاه‌های طرف قرارداد مراجعه کنند،
-
و اعتبار خرید متناسب با شکاف قدرت خرید آن‌ها در کارت‌ها شارژ شود.
آنچه تا این لحظه مشخص است:
-
زیرساخت فنی کاملاً آماده است،
-
هماهنگی با سازمان برنامه و بودجه برای تأمین منابع در حال انجام است،
-
مدل کلی همچنان اعطای اعتبار خرید برای کالای اساسی است.
روش فعلی اجرای کالابرگ الکترونیک | اعتبار در کارت، انتخاب با مردم
رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان تأکید می‌کند که روش اصلی اجرای کالابرگ الکترونیک مبتنی بر:
-
اعطای اعتبار خرید به خانوارها،
-
متناسب با شکاف قدرت خرید آن‌ها،
-
برای تأمین سبد حداقلی کالاهای اساسی است.
به بیان ساده:
-
دولت به جای خرید و توزیع مستقیم کالا،
-
به خانوار اعتبار می‌دهد تا از فروشگاه‌های طرف قرارداد،
-
کالا را با قیمت و شرایط مشخص تهیه کند.
بر اساس نظرسنجی‌های وزارت تعاون و مرکز پژوهش‌های مجلس:
-
۷۲ درصد مردم، پرداخت یارانه اعتباری را به نقدی ترجیح داده‌اند.
رضایت ۷۲ درصدی از کالابرگ الکترونیک؛ مردم اعتبار را به نقدی ترجیح داده‌اند
رضایت مردم از کالابرگ الکترونیک؛ مشکل کجاست؟
طبق اظهارات رستمی:
-
نارضایتی مردم، بیشتر از دو ناحیه است:
-
پایین بودن میزان اعتبار
-
محدود بودن تنوع کالاها
-
او می‌گوید تلاش وزارت رفاه این است که:
-
در مراحل بعدی کالابرگ الکترونیک،
-
هم میزان اعتبار افزایش یابد،
-
هم تنوع کالاها بیشتر شود،
-
تا رضایت عمومی بالاتر برود.
سناریوی جدید: کالابرگ الکترونیک با تخفیف روی کالاهای دارای نرخ مصوب
رستمی به یک روش جایگزین هم اشاره می‌کند:
-
در صورت همکاری وزارت جهاد کشاورزی و تأمین مستمر کالاهای دارای نرخ مصوب در فروشگاه‌های زنجیره‌ای،
-
می‌توان اعتبار کالابرگ الکترونیک را به صورت تخفیف مستقیم روی این کالاها اعمال کرد.
در این مدل:
-
یارانه به صورت کالابرگ الکترونیک تخفیفی عمل می‌کند،
-
یعنی مردم کالا را با قیمت پایین‌تر از نرخ بازار تهیه می‌کنند،
-
اما همچنان روی انتخاب کالا توسط مردم تأکید می‌شود.
او اضافه می‌کند:
-
اگر هماهنگی‌ها تا پایان هفته انجام نشود،
-
اجرای مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک با همان روش قبلی اعطای اعتبار ادامه خواهد داشت.
کالابرگ الکترونیک؛ از اعتبار مستقیم تا تخفیف روی کالاهای اساسی
مداخله قیمتی دولت؛ مانع یا ابزار؟ نگاه رستمی به سیاست‌های حمایتی
رستمی یکی از اخلال‌های جدی در سیاست‌های رفاهی را دخالت‌های گسترده قیمتی می‌داند:
-
این دخالت‌ها سیگنال‌های قیمتی را از بین می‌برد،
-
بازار را دچار اختلال می‌کند،
-
و برنامه‌های حمایتی را در اجرا با مشکل مواجه می‌کند.
تجربه حذف ارز ترجیحی به گفته او نشان داده است:
-
پرداخت یارانه در ابتدای زنجیره تولید و توزیع،
-
سبب نشت منابع می‌شود،
-
و یارانه به جای مردم، در وسط زنجیره گم می‌شود.
به همین دلیل بسیاری از کارشناسان معتقدند:یارانه باید در انتهای زنجیره و به صورت مستقیم به مصرف‌کننده داده شود.
کالابرگ الکترونیک یکی از ابزارهای رسیدن به همین هدف است.
تناقض در اجرا؛ وقتی دولت دوباره وارد تأمین و توزیع کالا می‌شود
رستمی هشدار می‌دهد که:
-
اگر دولت را مجبور کنیم مستقیماً وارد تأمین و توزیع کالا شود،
-
عملاً به همان مدل قبلی و شکست‌خورده نزدیک می‌شویم،
-
و دوباره با مداخله مستقیم در بازار روبه‌رو خواهیم بود.
از نظر او:
-
کالابرگ الکترونیک باید تا حد ممکن مبتنی بر اعتماد به مردم باشد،
-
نه بر قید و بندهای اداری و دستوری.
انتقاد زنگنه: دولت منابع کالابرگ الکترونیکی را تأمین نکرده است
در بخش دیگری از برنامه، محسن زنگنه، نماینده مجلس، از زاویه‌ای دیگر به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید:
-
بحث کالابرگ الکترونیک از چارچوب قانون خارج شده،
-
تصمیم‌ها بیشتر بر اساس تفسیر و جلسات غیررسمی گرفته می‌شود،
-
و این باعث سردرگمی و نارضایتی مردم شده است.
او به قانون بودجه ۱۴۰۴ اشاره می‌کند:
-
در تبصره ۱۴: حدود ۳۲۰ هزار میلیارد تومان برای یارانه نقدی و کالابرگ در نظر گرفته شده
-
در تبصره ۱۳: دولت مکلف است حداقل ۴۰ هزار میلیارد تومان از محل حذف دهک‌های بالا و سایر منابع، کالابرگ پرداخت کند.
به گفته زنگنه، اگر این قانون درست اجرا می‌شد:
-
دولت می‌توانست هر ماه از محل حذف دهک‌های هشتم، نهم و دهم،
-
منابع لازم برای حمایت از دهک‌های پایین را فراهم کند.
عدد و رقم یارانه‌ها؛ اختلاف نگاه دولت و مجلس
زنگنه توضیح می‌دهد:
-
هر دهک درآمدی حدود ۳ تا ۳.۵ همت در ماه یارانه دریافت می‌کند.
-
حذف سه دهک بالا می‌توانست ۹ تا ۱۰ همت در ماه منابع آزاد کند.
-
اما دولت در عمل این ظرفیت را فعال نکرده است.
در مقابل، رستمی می‌گوید:
-
در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حذف سه دهک بالا حدود ۶ همت در ماه منابع ایجاد می‌کند.
-
در حالی که اجرای هر مرحله کالابرگ الکترونیکی حدود ۲۵ همت هزینه دارد.
-
برای اجرای چهار مرحله قبلی، حدود ۱۰۱ همت منابع از سوی سازمان برنامه و بودجه تأمین شده است.
این اختلاف عددی نشان می‌دهد:
-
از نگاه دولت، کالابرگ الکترونیک طرحی بسیار پرهزینه است،
-
و صرفاً با حذف یارانه چند دهک بالا، همه هزینه‌های آن پوشش داده نمی‌شود.
تکرار میان‌تیتر سئویی:هزینه هر مرحله کالابرگ الکترونیک؛ حدود ۲۵ همت برای یک مرحله
کالابرگ الکترونیک و مسئله شفافیت | مردم چه می‌پرسند؟
زنگنه بر یک نکته کلیدی تأکید می‌کند:
-
مردم حق دارند بدانند:
-
آیا دهک‌های بالا حذف شده‌اند یا نه؟
-
چه مقدار منابع از این محل آزاد شده؟
-
این منابع دقیقاً کجا هزینه شده است؟
-
او می‌گوید:«مشکل امروز، مدل اعتباری یا کالایی کالابرگ نیست؛ مشکل این است که دولت به تکالیف قانونی خود عمل نکرده و منابع کافی در اختیار ندارد.»
این حرف‌ها نشان می‌دهد که مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک فقط یک بحث فنی نیست؛ بلکه در دل خود یک بحث جدی درباره حکمرانی اقتصادی و شفافیت دارد.
وضعیت یارانه‌بگیران؛ چند نفر مشمول کالابرگ الکترونیک هستند؟
رستمی در بخش دیگری از صحبت‌هایش می‌گوید:
-
جمعیت کشور: حدود ۸۹ میلیون نفر
-
یارانه‌بگیران: ۷۲ میلیون نفر
-
یارانه حدود ۱۷ میلیون نفر حذف شده است.
-
از این تعداد، در سال جاری حدود ۸ میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران خارج شده‌اند.
با این حال:
-
حتی با حذف این افراد،
-
منابع آزادشده برای پوشش کامل هزینه کالابرگ الکترونیکی کافی نبوده است.
آینده کالابرگ الکترونیک؛ مرحله پنجم چه معنایی برای مردم دارد؟
با توجه به صحبت‌های رستمی و زنگنه می‌توان گفت:
-
زیرساخت فنی کالابرگ الکترونیک آماده است.
-
اجرای مرحله پنجم، به شکل مستقیم به تأمین منابع مالی وابسته است.
-
جزئیات مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک در هفته جاری اعلام خواهد شد.
-
احتمالاً همان دهک‌هایی که در مراحل قبلی مشمول بودند، دوباره در اولویت قرار دارند.
-
نحوه اجرا بین اعتبار مستقیم خرید و تخفیف روی کالاهای دارای نرخ مصوب در حال نهایی شدن است.
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک؛ منتظر اعلام رسمی جزئیات در هفته جاری باشید
-
کالابرگ الکترونیک، ابزاری برای رساندن یارانه به انتهای زنجیره و خود مردم است.
-
هم دولت و هم مجلس، اصل طرح را قبول دارند، اما بر سر منابع و شیوه اجرا اختلاف نظر وجود دارد.
-
مرحله پنجم کالابرگ الکترونیکی، می‌تواند آزمون مهمی برای دولت جدید در حوزه حمایت معیشتی و شفافیت باشد.
-
مردم، طبق نظرسنجی‌ها، اعتبار خرید را بهتر از یارانه نقدی می‌دانند؛ اما خواهان افزایش میزان اعتبار و تنوع بیشتر کالاها هستند.
سوالات متداول درباره مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک
۱. مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک از چه زمانی اجرا می‌شود؟
طبق اعلام رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان، جزئیات مرحله پنجم طی هفته جاری اعلام می‌شود و پس از تأمین منابع، اجرای طرح آغاز خواهد شد.
۲. چه دهک‌هایی مشمول مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک هستند؟
به‌طور کلی تمرکز بر دهک‌های پایین و متوسط است؛ دولت فعلاً همان حدود ۷ دهکی را که در دوره قبل مشمول کالابرگ بودند، در اولویت نگه داشته است.
۳. کالابرگ الکترونیکی نقدی است یا اعتباری؟
کالابرگ الکترونیک به صورت اعتبار خرید کالاهای اساسی عمل می‌کند؛ یعنی به جای پول نقد، اعتبار روی کارت خرید شارژ می‌شود.
۴. رضایت مردم از کالابرگ الکترونیک چقدر بوده است؟
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، حدود ۷۲ درصد مردم، یارانه اعتباری (کالابرگ الکترونیک) را به یارانه نقدی ترجیح داده‌اند.
۵. چرا اجرای کالابرگ الکترونیک به کندی پیش می‌رود؟
چالش اصلی، تأمین منابع مالی پایدار است. اختلاف نظر میان دولت و مجلس بر سر نحوه تأمین و تخصیص منابع، سرعت اجرای طرح را تحت تأثیر قرار داده است.
۶. آیا در مرحله پنجم، میزان اعتبار یا تنوع کالاها تغییر می‌کند؟
مسئولان وزارت رفاه گفته‌اند تلاش می‌کنند میزان اعتبار و تنوع کالاهای قابل خرید را افزایش دهند، اما رقم نهایی و فهرست کالاها در اطلاعیه رسمی مرحله پنجم اعلام خواهد شد.
برای پیگیری اعلام رسمی جزئیات مرحله پنجم کالابرگ الکترونیک، لیست فروشگاه‌های طرف قرارداد و میزان اعتبار خانوارها، فردا نیوز را دنبال کنید.
این گزارش را برای دوستان و خانواده‌ای که مشمول کالابرگ هستند، ارسال کنید تا در جریان آخرین تغییرات قرار بگیرند.
منبع خبر (برای انتهای مطلب)
منبع: برنامه «میز اقتصاد» صدا و سیما
به نقل از: خبرگزاری فارس – گروه رفاه اجتماعی
تنظیم و بازنشر: فردانیوز
