سناریوهای پیش‌روی لبنان و ایران پس از ترور هیثم علی الطباطبایی | اسرائیل وارد فاز جدید ترور رهبران حزب‌الله شده؟
رویداد۲۴| در پی ترور هیثم علی الطباطبایی در حمله هوایی اسرائیل، تحلیلگران معتقدند حزب‌الله و ایران بر سر دوراهی پاسخ یا خویشتن‌داری قرار گرفته‌اند. برخی منابع از احتمال آغاز دور جدیدی از حملات اسرائیل و تمرکز بر نسل تازه رهبری حزب‌الله سخن می‌گویند، در حالی‌که فشار‌های داخلی لبنان و نگرانی از درگیری گسترده‌تر نیز بر معادلات اثر گذاشته است. اظهارنظر‌های مقامات ایرانی نشان می‌دهد مسیر واکنش همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
عصر روز یکشنبه تروری در منطقه حاره حریک واقع در جنوب بیروت رخ داد که بار دیگر توجه‌ها را به تحولات لبنان جلب کرد. حمله هوایی اسرائیل برای ترور نفر دوم حزب‌الله در روز ۲۲ نوامبر یعنی روز استقلال لبنان و در آستانه یکسالگی توافق آتش‌بس میان حزب‌الله و اسرائیل رخ داد. در جریان این حمله علاوه بر هیثم علی الطباطبایی، چهار نفر دیگر از نیرو‌های حزب‌الله به شهادت رسیدند.
آمار‌ها می‌گویند اسرائیل در یک سال گذشته حداقل ۷۰۰۰ بار آتش‌بس را نقض و به لبنان تجاوز کرده است. اما در یکسال گذشته هیچ وقت بیروت و کادر رهبری حزب‌الله مورد حمله قرار نگرفته بودند. یکشنبه‌ای که گذشت، هیثم علی الطباطبایی (ابو علی)، فرمانده ارشد نظامی حزب‌الله به شهادت رسید. فرمانده‌ای ایرانی – لبنانی که یک سال قبل و بعد از ترور فواد شکر توسط اسرائیل در مرداد ۱۴۰۳ جایگزین او شده بود و بر اساس گزارش‌های منابع لبنانی، عبری و ایرانی، یکی از قدیمی‌ترین نیرو‌های عملیاتی حزب‌الله محسوب می‌شد.
دوراهی جنگ قطعی یا جنگ احتمالی
این ترور با تمام مختصات و ویژگی‌هایش مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است. چرا که آنها معتقدند حزب‌الله، جریان مقاومت و ایران بر سر یک دوراهی قرار گرفتند. با توجه به وقایع پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، این نگرانی نیز مطرح می‌شود که نباید احتمال کشیده شدن درگیری به ایران را از ذهن دور نگه داشت. دوراهی این است که واکنش نشان داده شود یا نه، احتمال وقوع جنگ همچنان زنده است. سه سوال محوری درباره سناریوهای پس از این ترور مطرح می‌شود. نخستین سوال این است که حزب‌الله واکنشی به این حمله هوایی نشان می‌دهد؛ دومین سوال نیز به پس از از آن معطوف می‌شود که در صورت پاسخ یا عدم پاسخ، روند تحولات و اقدامات اسرائیل به کدام طرف خواهد رفت. سوال سوم نیز بر واکنش ایران تمرکز دارد.
عبدالباری عطوان، تحلیلگر سرشناس جهان عرب در رای‌الیوم نوشت که پاسخ حزب‌الله قطعی است و «این حملات نمایشی و تحریک آمیز اسرائیل بیانگر هراس این رژیم از بهبودی اوضاع نظامی و موفقیت فرماندهان نظامی جوان حزب الله در سروسامان دادن اوضاع داخلی برای نبرد بزرگ است که به طور حتم و به زودی رخ خواهد داد.»
روزنامه فرانسوی لا اورینت در گزارشی نوشت که ورود حزب‌الله به جنگ، شرایط داخلی را برای این گروه سخت می‌کند: «تلافی‌جویی علیه اسرائیل همچنین حزب‌الله را در خط آتش استعاری از سوی دیگر لبنانی‌ها قرار می‌دهد، که از قبل از تصمیمات یکجانبه این حزب برای ورود به جنگ بسیار انتقاد می‌کنند.» این روزنامه همچنین مدعی شد که ورود حزب‌الله به جنگ، نیازمند تائید تهران است که نسبت به بروز درگیری نگرانی دارد. لا اورینت در ادامه نوشت: «در حالی که رهبری حزب ممکن است با تکیه دوباره بر تلاش‌های دیپلماتیک دولت، جانب احتیاط را رعایت کند، اما احتمالاً این موضوع در مورد رادیکال‌ترین عناصر آن صدق نمی‌کند. یک منبع نزدیک به حزب‌الله روز دوشنبه به خبرگزاری فرانسه گفت که دو روند در درون این گروه وجود دارد: کسانی که می‌خواهند به خاطر ترور تلافی کنند و کسانی که ترجیح می‌دهند از این کار خودداری کنند.» این رسانه فرانسوی به فشار‌های داخلی برای خلع سلاح حزب‌الله و شرایط داخلی کشور نیز اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: واکنش زیدآبادی به ترور هیثم علی الطباطبائی؛ حزب‌الله در بحرانی‌ترین دوره حیات خود است
دور جدیدی از حملات سنگین آغاز می‌شود؟
با توجه به شکست دولت لبنان در موضوع خلع سلاح مقاومت که طی یک سال گذشته با فشار آمریکا و اسرائیل پیگیری می‌شد، یک تحلیل نیز بر این اساس است که احتمالاً اسرائیل بار دیگر حمله به لبنان را از سر بگیرد. با این تفاوت که فشار داخلی نیز بر حزب‌الله افزایش پیدا کند. اندیشکده اسرائیلی آلما، در یادداشتی اعلام کرد که با توجه به بازسازی توان حزب‌الله و وجود ایده مقاومت مسلحانه در برابر اسرائیل، گستره عملیات تل‌آویو باید گسترده‌تر از امروز باشد: «سیاست تضعیف اسرائیل علیه حزب‌الله باید در کل عرصه لبنان اجرا شود، یعنی: هر منطقه جغرافیایی در لبنان، و هر هدف و شخصیتی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به حزب‌الله مرتبط است (نظامی، نیمه‌نظامی و غیرنظامی)، از همین حالا و به طور نامحدود، هدف مشروعی برای حمله است.»
اسرائیل در یک سال گذشته نیرو‌های محلی و رده‌های پایین مقاومت در جنوب را ترور می‌کرد، اما با آنچه روز یکشنبه رخ داد، این گمانه‌زنی نیز به وجود آمد که حملات به کادر رهبری جدید حزب‌الله که جایگزین شهدا شدند، آغاز شود. روزنامه یدیعوت آحارونوت پس از این ترور، به نقل از یک مقام امنیتی لبنانی گزارش داد که «به نظر می‌رسد اسرائیل پس از سال‌ها ترور بنیانگذاران و کهنه سربازان ارشد حزب‌الله، تمرکز خود را به سمت نسل بعدی نیرو‌های این گروه تغییر می‌دهد.»
نگاه به واکنش احتمالی ایران
در چنین شرایطی، نگاه به ایران نیز دوخته شده است. پس از این ترور، وزیر جنگ تل‌آویو در تهدیدی گفت هر دستی به سمت اسرائیل دراز شود، آن را قطع خواهند کرد. برخی این تهدید را خطاب به ایران دانستند و برخی نیز مخاطب آن را حزب‌الله اعلام کردند. رسانه‌های اسرائیلی هم این موضوع را دور از ذهن نمی‌بینند که برخورد دوباره‌ای میان ایران و اسرائیل به وجود بیاید. برخی رسانه‌های اسرائیلی بر این موضوع تمرکز کرده‌اند که ایران توانایی موشکی خود را بازیابی کرده و با توجه به تجربیات جنگ ۱۲ روزه، می‌تواند حملات سنگین‌ترین انجام دهد.
در حال حاضر بر خلاف دو سال گذشته و به خصوص بازه زمانی پس از ترور شهید اسماعیل هنیه در تهران، سیدحسن نصرالله و سردار نیلفروشان در بیروت با فاصله چند هفته، مطالبه‌ای تحت عنوان عملیات انتقامی وجود ندارد چرا که سطح عملیات اسرائیل تا آن حد بالا نرفته و شرایط نیز متفاوت است. سال گذشته عملیات وعده صادق ۲ در پاسخ به ترور هنیه و سیدحسن نصرالله انجام شد که اقدام متقابل رژیم اسرائیل در حمله به ایران در آبان‌ماه را به دنبال داشت. در حال حاضر برخی معتقدند که ایران و جریان مقاومت باید دست به اقدام سنگین در مقابله با اسرائیل بزنند. توجه به این نکته نیز ضروری است که اسماعیل هنیه در خاک ایران شهید شد و در جریان ترور سیدحسن نصرالله نیز شهدای ایرانی وجود داشتند. اما ایران پس از وعده صادق ۲، در موارد مشابه یعنی ترور دبیرکل بعدی حزب‌الله یعنی شهید هاشم صفی‌الدین و پس از شهادت یحیی السنوار، واکنش دیگری نشان نداد.
واکنش مشاور رئیس مجلس
مقامات مختلف سیاسی و نظامی کشور طی ماه‌های پس از جنگ با تاکید بر بازسازی توان دفاعی ایران و درس‌های جنگ ۱۲ روزه، برای دفاع از کشور آماده هستیم. اظهارات مقامات ارشد کشور پس از ترور شهید ابوعلی، خط مشی مشخصی را نشان نمی‌دهد. علی لاریجانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی در پیام تسلیت خود نوشت که «نتانیاهو آنقدر ماجراجویی خود را ادامه می‌دهد تا همه دریابند راهی جز مقابله با این رژیم جعلی باقی نمانده است.» علی شمخانی، نماینده رهبری در شورای دفاع کشور هم اینگونه واکنش نشان داد: «تداوم جنایت‌های تل‌آویو نه‌تنها آینده‌ای امن برای صهیونیست‌ها نمی‌سازد، بلکه مسیر مقاومت را روشن‌تر می‌کند. رژیم جعلی صهیونیستی جز زبان مقاومت را نمی‌فهمد.»
