به گزارش خبرگزاری ایمنا، خرید آنلاین طلا که روزی به عنوان راهکاری برای سهولت معاملات معرفی شد، امروز به دلیل نبود سازوکارهای نظارتی جامع، به بستری برای سوءاستفاده سودجویان تبدیل شده است. اتاق اصناف ایران اعلام کرده ۴۰ درصد از ۱,۳۳۷ پلتفرم فعال در این حوزه فاقد مجوزهای لازم هستند و تنها ۲۶۱ مورد تاکنون موفق به اخذ مجوز شده‌اند. این وضعیت حاکی از شکاف عمیق بین رشد فناوری و قوانین نظارتی است.
نوسانات قیمت طلا در ایران تحت تأثیر نرخ ارز قرار دارد. هر نوسان ۱۰ درصدی در قیمت دلار، موجب تغییر ۸ تا ۱۲ درصدی قیمت طلای آبشده می‌شود که این نوسان در پلتفرم‌های آنلاین تا ۴۵ دقیقه تأخیر در به‌روزرسانی دارد. علاوه بر این، میانگین کارمزد معاملات آنلاین ۳.۹ درصد است، در حالی که این رقم در بازار سنتی ۱.۷ درصد گزارش شده است. تفاوت قیمت خرید و فروش در برخی سایت‌ها به ۷ درصد می‌رسد، در حالی که استاندارد جهانی این رقم ۱.۵ درصد است.
بحران اعتماد؛ از فاکتورهای جعلی تا طلای کاغذی
اعتماد خریداران به بازار آنلاین طلا با چالش‌های جدی روبروست. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۲۸ درصد از ۵۰ نمونه بررسی شده، عیار پایین‌تر از مقدار اعلام شده داشته‌اند و تنها ۱۲ درصد پلتفرم‌ها از سیستم‌های تأیید عیار آنلاین استفاده می‌کنند. همچنین، ۸۸ درصد پلتفرم‌ها فاکتور رسمی با مشخصات کامل صادر نمی‌کنند و ۱۷ درصد معاملات مبتنی بر «طلای کاغذی» بدون پشتوانه فیزیکی انجام می‌شود.
تداخل مسئولیت‌ها میان وزارت صمت، بانک مرکزی و اتاق اصناف باعث سردرگمی خریداران و فروشندگان شده است. تنها ۸ ماده قانونی مرتبط با تجارت الکترونیک طلا وجود دارد، در حالی که ترکیه ۴۷ ماده دارد. طولانی بودن فرآیندهای حقوقی نیز یکی دیگر از مشکلات موجود است؛ به‌طوری که ۸۵ درصد اختلافات خریداران بیش از ۴۵ روز طول می‌کشد تا حل شود. محمد کشتی‌آرای، عضو اتاق اصناف تأکید کرده است: «فروش مجازی طلا بدون حضور فیزیکی خریدار، زمینه کلاهبرداری را فراهم می‌کند. توصیه اکید ما خرید حضوری است».
چالش‌های فنی؛ از امنیت تا تحویل
چالش‌های فنی نیز به مشکلات موجود افزوده‌اند. حدود ۶۳ درصد پلتفرم‌ها از پروتکل HTTPS استفاده نمی‌کنند و داده‌های کاربران در معرض خطر است. زمان تحویل کالا در شهرهای غیرمرکزی به میانگین ۱۱ روز می‌رسد که این زمان بسیار بیشتر از استاندارد جهانی است. همچنین، هزینه‌های پنهان مانند بیمه و حمل‌ونقل موجب نارضایتی خریداران شده و حدود ۴۲ درصد آن‌ها از هزینه‌های اضافی شکایت دارند.
به گزارش ایمنا، بازار آنلاین طلا در ایران در حالی به رشد ادامه می‌دهد که نهادهای مسئول نتوانسته‌اند همگام با تحولات دیجیتال، چارچوب‌های قانونی را به‌روزرسانی کنند. راهکارهای پیشنهادی کارشناسان شامل ایجاد سامانه متمرکز رصد معاملات زیر نظر بانک مرکزی، الزام به استفاده از قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین، تعیین استانداردهای اجباری شفافیت قیمت و تشکیل پلیس ویژه جرایم سایبری بازار طلا هستند.
