بزرگترین چرخش از جنگ سرد؛ چگونه چین بیپرواتر شد؟ | در غرب خبری نیست!
به گزارش اقتصادنیوز، پکن در شرایطی در حال نمایش قدرت و اعتماد به نفس جدیدی است که به نظر میرسد این موضوع بیش از هر چیزی ناشی از عقبنشینی دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، از تعهدات خارجی و تمرکز او بر نیمکره غربی و معاملات تجاری است که فرصتهای بینظیری را برای پکن ایجاد میکند.
جسارت و افتخار به مهارت در فنآوریهای آینده
به نوشته والاستریت ژورنال، در حالی که پیوندهای بین ایالات متحده و سایر دموکراسیها سستتر از همیشه و تحت فشار قرار گرفته، به نظر میرسد جسارت جدید پکن ناشی از افتخار به مهارت چین در فنآوریهای تعیینکننده آینده - از هوش مصنوعی گرفته تا راهآهن پرسرعت و انرژی پاک - است. همزمان با این دستاوردها، چینیها به سرعت در حال تقویت و توسعه وضعیت نظامی خود هستند.
اقتصادنیوز: کرملین کاخ سفید را با پیشنهاد صلح از طریق تجارت تطمیع کرده و در کمال ناباوری اروپاییها، رئیس جمهور آمریکا و فرستاده او با این طرح موافق هستند.
به باور وانگ هویائو، بنیانگذار و رئیس اندیشکده چین و جهانی شدن در پکن: «ترامپ عملگرا است و چین را به مثابه قدرتی در حال ظهور در هر دو عرصه قدرت سخت و نرم میبیند. با تمرکز بر قاره آمریکا به جای تمرکز بر آسیا، پرهیز از گسترش بیش از حد جبهههای نبرد، و عقبنشینی در عین داشتن روابط خوب با چین، آمریکاییها هنوز هم میتوانند تسلط خود بر امور جهانی را برای 20 یا 30 سال آینده حفظ کنند».
نقطه عطف تاریخی و تغییر ساختاری در روابط پکن و واشنگتن
نقطه عطف اجماع در نهاد سیاست خارجی چین، پس از آن رخ داد که رویارویی بر سر تعرفههای تجاری، عناصر معدنی کمیاب و محدودیتهای صادراتی با آتشبس موقت ترامپ و شی جینپینگ، رهبر چین، در کره جنوبی در ماه اکتبر به پایان رسید.
بسیاری از تحلیلگران چینی معتقدند که این عقبنشینی از آنچه یک مقام آمریکایی آن را «معادل اقتصادی جنگ هستهای» توصیف کرد، دوران جدیدی را در روابط چین و آمریکا آغاز کرده است: چین با ضربه سخت متقابل، قدرت خود را به نمایش گذاشت و برای اولین بار جایگاه همتا را به دست آورده و آمریکا را مجبور به عقبنشینی کرده است.
به گفته وانگ یونگ، مدیر مرکز مطالعات آمریکا در دانشگاه پکن: «رابطه ایالات متحده و چین شاهد یک تغییر ساختاری قابل توجه بوده است. طرف آمریکایی به قدرت چین پی برده و یاد گرفته که در برخورد با چین واقعبین باشد و احترام بیشتری نشان دهد».
به رسمیت شناختن جایگاه جدید پکن؛ بزرگترین چرخش از جنگ سرد
با این حال، استراتژیستهای محتاطتر چین با اشاره به کاهش رشد اقتصادی این کشور و تنشهای موجود در لایحههای زیرین جامعه به شدت کنترلشده این کشور، معتقدند ممکن است هنوز برای جشن و پایکوبی زودهنگام باشد. برخی از آنها میگویند، با وجود افزایش انزواگرایی جنبش ماگا در دوران ترامپ، ماهیت اساسی رقابت ایالات متحده و چین حتی در شرایط فعلی نیز دست نخورده باقی مانده است.
در کره جنوبی، ترامپ با صحبت از یک اتحاد «G-2» با چین در امور جهانی، رهبری چین را غافلگیر کرد - موضوعی که شی در اجلاس سانیلندز در سال ۲۰۱۳ مطرح کرد، اما از سوی رئیسجمهور وقت آمریکا، باراک اوباما، رد شد، چرا که آن را به مثابه رها کردن متحدان آمریکا و نقش جهانی واشنگتن میدانست.
به اعتقاد وانگ دونگ، مدیر اجرایی موسسه همکاری و تفاهم جهانی در دانشگاه پکن، حمایت ترامپ از مفهوم گروه ۲ نشان دهنده به رسمیت شناختن جایگاه جدید چین است. او افزود، اگر ایده ماگا پیروز شود و دولت ترامپ با انصراف رسمی از ایده رقابت استراتژیک با چین در استراتژی جدید دفاع ملی، این چرخش را دنبال کند، چنین چرخشی اساسیترین تغییر در تفکر استراتژیک آمریکا از پایان جنگ سرد -اگر نگویبم پایان جنگ جهانی دوم - را رقم خواهد زد.
به گفته وانگ: «ایدئولوژی ماگا مبتنی بر خداحافظی با بینالمللگرایی لیبرال، برچیدن نظم لیبرال، عقبنشینی از تعهدات بیش از حد در سراسر جهان، بازگرداندن نیروها به نیمکره غربی است - این مفهوم عملیاتی جدید است. و این برای سالهای آینده به یک هنجار جدید تبدیل خواهد شد».
بازگشت مسالمتآمیز تایوان؟
در این محیط جدید، که در آن به نظر میرسد ترامپ بیشتر به فروش سویای آمریکا علاقهمند است تا محافظت از تایوان، تصاحب دموکراسی جزیره توسط پکن به هدفی بسیار قابل دستیابیتر - حتی شاید بدون جنگ - تبدیل میشود. برخی از تایوانیها که از ویرانیهای جنگ روسیه علیه اوکراین وحشتزده شدهاند، همین حالا به سمت پکن روی آوردهاند.
اقتصادنیوز: اختلاف دیپلماتیک بین پکن و توکیو آزمونی برای اشتیاق واشنگتن برای تعامل با منطقه است.
چنگ لی-وون، رهبر تازه انتخاب شده حزب کومینتانگ جزیره که اکثریت پارلمان تایوان را در اختیار دارد، نسبت به سلف خود رویکردی نزدیکتر به پکن اتخاذ کرده و اوکراین را به تلاش برای برقراری روابط نزدیکتر با سرزمین اصلی تشویق کرده است.
او حتی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، را فردی دموکرات خواند که به واسطه تحریک گسترش ناتو پایش به جنگ کشیده شده است. پیروزی کومینتانگ در انتخابات ریاست جمهوری بعدی تایوان که برای سال ۲۰۲۸ برنامهریزی شده است، میتواند احتمال تصرف مسالمتآمیز این جزیره از سوی چین را در سالهای آینده افزایش دهد، به خصوص اگر تایوانیها به این نتیجه برسند که نمیتوانند روی آمریکا برای دفاع از خود حساب کنند.
طبق برآوردهای اطلاعاتی ایالات متحده، شی به ارتش خود دستور داده تا سال ۲۰۲۷ برای تصرف نظامی تایوان آماده باشند. به گفته شن شیوی، مفسر سیاسی ساکن پکن و بنیانگذار خبرنامه چاینا بریفینگ، «اتحاد مجدد چین با این جزیره مسئله «بله» یا «خیر» نیست، بلکه یک واقعیت غیرقابل خدشه است و مسئله تنها چگونگی و زمان آن است. او افزود، در حالی که چین ترجیح میدهد به طور مسالمتآمیز به این هدف دست یابد، اما مستلزم آن است که کشورهای خارجی از دخالت دست بردارند.
شی جین پینگ در مکالمه تلفنی خود با ترامپ در 24 نوامبر اظهار داشت که «بازگشت تایوان به چین بخش جداییناپذیری از نظم بینالمللی پس از جنگ است» که چین و ایالات متحده پس از شکست مشترک ژاپن در سال 1945 آن را بنا نهادند و این جهانبینی واشنگتن، پکن و مسکو را در یک جبهه قرار میدهد.
در بیانیه اخیر ترامپ که در آن آمده بود «رابطه ما با چین بسیار قوی است»، هیچ اشارهای به این جزیره نشد. دیپلماتها میگویند این برداشت که تایوان دیگر برای واشنگتن اهمیت چندانی ندارد، روشن میکند که چرا پکن به شدت به اظهارات نخستوزیر جدید ژاپن، سانای تاکایچی، مبنی بر اینکه توکیو ممکن است در صورت حمله چین به این جزیره از ارتش خود استفاده کند، واکنش نشان داده است. در هفتههای اخیر، چین همچنین ادعای ارضی خود در برابر بر هند را شدت بخشیده و مانع از عبور دارندگان گذرنامه هندی از آروناچال پرادش - سرزمینی که پکن آن را بخشی از چین میداند - شده است.
فشار فزاینده داخلی و جنگطلبی
با این همه، به نظر میرسد این مخاصمات تا حدی ناشی از مشکلات خود چین، مانند کند شدن رشد اقتصادی، حباب املاک و مستغلات، کاهش مصرف داخلی و افزایش بیکاری، به ویژه در میان جوانان است. به گفته شن دینگلی، محقق روابط بینالملل در شانگهای: «در چین، فشار داخلی فزایندهای وجود دارد و برخی از مردم میخواهند به ملیگرایی و جنگطلبی متوسل شوند تا به نتیجهای برسند که با این فشار مقابله کند».
آشفتگی جهان دموکراتیک و بیپروایی پکن
اعتماد به نفس تازه پکن در بحبوحه آشفتگی در جهان دموکراتیک حاصل میشود. گشودگی حیرتانگیز ترامپ نسبت به پوتین، متحدان اروپایی را ناامید کرده و رویکرد جدید او به پکن، زنگ خطر جدیدی را در ژاپن، تایوان، فیلیپین و کرهجنوبی به صدا درآورده است. ترامپ در مصاحبهای با فاکس نیوز در پاسخ به سوالی در مورد پست یک دیپلمات چینی در شبکههای اجتماعی که گفته بود سر نخستوزیر ژاپن باید بریده شود، گفت: «بسیاری از متحدان ما دوستان ما نیستند... متحدان ما بیش از چین از ما در تجارت سوءاستفاده کردند».
به باور وو شینبو، رئیس موسسه مطالعات بینالملل در دانشگاه فودان در شانگهای، سیاستهای قهری آمریکا در قبال سایر کشورها، به ویژه در تجارت، فرصتهای اقتصادی و سیاسی جدیدی را برای چین در سراسر جهان ایجاد میکند. سرعت توسعه چین نیز در این زمینه نقش دارد. به گفته ووشینبو: «در گذشته فناوریها از غرب به جنوب جهان سرازیر میشدند، اما اکنون بیشتر و بیشتر از چین میآیند، به ویژه در حوزه انرژی پاک. این امر روابط تجاری و سرمایهگذاری چین را تسهیل میکند. و البته، سپس، نفوذ سیاسی نیز به دنبال آن میآید».
رستاخیز دوباره؛ در غرب خبری نیست!
این حس اعتماد به نفس جدید به این معنی است که بسیاری از چینیهایی که قبلاً به غرب به عنوان منبع الهام و ایدهها نگاه میکردند، به طور فزایندهای احساس میکنند که دیگر در غرب چیز زیادی برای یادگیری وجود ندارد.
به گفته وانگ ییوی، مدیر موسسه امور بینالملل در دانشگاه رنمین: «چین به مدت ۱۸ قرن رهبر جهان بود و تنها در دو قرن گذشته از اروپا و غرب عقب مانده است. طبیعی است که با تجدید حیات بزرگ، دوباره رهبری را به دست گرفته است. ما افراد زیادی داریم که بسیار سخت کار میکنند، در حالی که اروپاییها، با وجود جای خالیشان در رقابت، از آزادی زیادی برخوردارند. جوانان اروپایی با هنر پست مدرن سرگرم هستند، در حالی که جوانان چینی در آزمایشگاهها به سختی کار میکنند».
موفقیت هوش مصنوعی DeepSeek، که از قدرت محاسباتی بسیار کمتری نسبت به رقبای آمریکایی برخوردار است - که آن هم نتیجه محدودیتها در واردات تراشههای درجه یک است - به عنوان سند اعتبار حکومت حزب کمونیست چین به تصویر کشیده میشود. همچنین ظهور آسمان آبی در پکن و دیگر شهرهای بزرگ - که آلودگی به طرز چشمگیری در آنها کاهش یافته - تا حدودی به لطف وسایل نقلیه الکتریکی و استانداردهای سختگیرانه انتشار گازهای گلخانهای به دست آمده و همین نقش را برای حاکمان پکن بازی میکنند.
به گفته ما جون، مدیر موسسه امور عمومی و محیط زیست در پکن: «پکن قبلاً به عنوان پایتخت دود و مه شناخته میشد. و اکنون من خودم وقتی بوی اگزوز دیزل را در شهری در آمریکا یا اروپا حس میکنم، متعجب میشوم، زیرا چنین بویی در جادههای چین دیگر به مشام نمیرسد. امیدوارم این بتواند به عنوان یک الگوی قابل اعتماد برای جهان عمل کند».
