به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، پیادهمحوری در طراحی شهری بهعنوان یکی از مهمترین ترندهای سال ۲۰۲۶، بر بازگرداندن فضاهای شهری به مقیاس انسانی و کاهش سلطه خودروها تمرکز دارد. این رویکرد نهتنها به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک میکند، بلکه با اهداف زیستمحیطی و اجتماعی شهرها همسو است. اصول بنیادین این جریان بر ایجاد مسیرهای امن و گسترده برای عابران، طراحی فضاهای سبز و عمومی و توسعه کاربریهای مختلط استوار است. در این میان، راهبردهای اجرایی بهگونهای تدوین میشوند که همزمان ایمنی، پایداری و تعامل اجتماعی را تقویت کنند.
یکی از نخستین اصول، توجه به ایمنی عابران است. شهرهایی که به سمت پیادهمحوری حرکت میکنند، پیادهروهای عریض و استاندارد را جایگزین مسیرهای باریک و ناایمن میسازند. خطکشیهای دقیق و روشن برای عبور عابران در تقاطعها، نصب چراغهای هوشمند و استفاده از ابزارهای آرامسازی ترافیک همچون سرعتگیرها و میدانهای کوچک، به کاهش خطر تصادف و افزایش احساس امنیت کمک میکنند. این اقدامات موجب میشود شهروندان، بهویژه کودکان و سالمندان، با آرامش بیشتری در شهر حرکت کنند.
در کنار ایمنی، ایجاد فضاهای سبز و عمومی نقش کلیدی دارد. خیابانهای درختکاریشده و میدانهای شهری نهتنها زیبایی بصری ایجاد میکنند، بلکه کیفیت هوا را بهبود میبخشند و اثر جزیره حرارتی شهری را کاهش میدهند. این فضاها بهعنوان نقاط تجمع اجتماعی عمل میکنند و فرصت تعامل میان شهروندان را فراهم میسازند. پیادهمحوری تنها به حرکت افراد محدود نمیشود، بلکه به خلق محیطهایی برای زندگی جمعی و تجربه مشترک شهری منجر میگردد.
از دیگر اصول بنیادین، توسعه کاربریهای مختلط است. در این مدل، خانهها، مدارس، فروشگاهها و خدمات شهری در فاصله کوتاه پیادهروی قرار میگیرند تا افراد بتوانند در کمترین زمان ممکن، تمام نیازهای روزمره خود را برطرف سازند. این امر وابستگی به خودرو را کاهش میدهد و سبک زندگی پایدارتر را ترویج میکند. شهروندان میتوانند فعالیتهای روزمره خود را بدون استفاده از وسایل نقلیه موتوری انجام دهند و همین موضوع به کاهش ترافیک، آلودگی هوا و آلودگی صوتی منجر میشود.
راهبردهای اجرایی برای تحقق این اصول بسیار متنوع هستند. یکی از مهمترین راهبردها، مدیریت هوشمند ترافیک است. با استفاده از فناوریهای نوین، زمانبندی چراغهای راهنمایی و مسیرهای عبور بهگونهای تنظیم میشود که اولویت با عابران پیاده باشد. ایجاد مناطق بدون خودرو و محدودیت تردد وسایل نقلیه در بخشهایی از شهر، به افزایش کیفیت زندگی و رونق اقتصادی محلی کمک میکند.
راهبردهای اجتماعی نیز بخش جداییناپذیر پیادهمحوری هستند. برگزاری رویدادهای شهری همچون روزهای بدون خودرو، جشنوارههای خیابانی و برنامههای فرهنگی در فضاهای عمومی، به افزایش حس تعلق اجتماعی و مشارکت شهروندان کمک میکند. این اقدامات موجب میشوند شهروندان نهتنها بهعنوان مصرفکننده فضا، بلکه بهعنوان مشارکتکننده فعال در شکلگیری محیط شهری حضور داشته باشند. به این ترتیب، اصول بنیادین و راهبردهای پیادهمحوری در طراحی شهری، مجموعهای هماهنگ از اقدامات ایمنی، زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی را در بر میگیرند. این رویکرد شهرها را به محیطهایی پایدار، انسانی و سرزنده تبدیل میکند که در آنها کیفیت زندگی و تعامل اجتماعی در اولویت قرار دارد.
پاریس؛ شهر باغهای پیادهمحور
پاریس در سال ۲۰۲۶ با رویکردی نظاممند و مبتنی بر سیاستهای کلان شهری، پیشگام این جریان در اروپا است. این شهر برنامهای جامع برای پیادهمحور کردن ۵۰۰ خیابان به اجرا خواهد گذاشت که نه یک تغییر کالبدی، بلکه بخشی از راهبرد کلان شهر برای دستیابی به اهداف اقلیمی، ارتقای کیفیت زندگی و بازتعریف رابطه میان شهروندان و فضاهای عمومی است.
بخش مهمی از این طرح به بافت پیرامونی مدارس اختصاص دارد؛ بیش از ۳۰۰ خیابان اطراف مراکز آموزشی بهطور کامل بازطراحی میشوند تا مسیرهای رفتوآمد دانشآموزان از خطرات ناشی از ترافیک خودروها مصون بماند. این بازطراحی شامل ایجاد پیادهروهای عریض، نصب موانع فیزیکی برای محدود کردن سرعت خودروها و ساماندهی تقاطعها با اولویت عبور عابران است. در نتیجه، محیطی امنتر و سالمتر برای کودکان فراهم میشود که نهتنها ایمنی را افزایش میدهد، بلکه به ترویج فرهنگ پیادهروی در نسلهای آینده کمک میکند.
در کنار این اقدامات، پاریس بهطور موازی بر گسترش زیرساختهای سبز شهری تمرکز دارد. نزدیک به ۷۰۰ فضای سبز عمومی جدید در قالب باغهای محلی، پارکهای کوچک و میدانهای شهری ایجاد خواهد شد. این فضاها علاوه بر کارکرد زیستمحیطی در کاهش آلودگی هوا و مقابله با پدیده جزیره حرارتی، نقش اجتماعی مهمی نیز ایفا میکنند. شهروندان میتوانند در این فضاها گردهم آیند، فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی برگزار کنند و تجربهای انسانیتر از شهر داشته باشند.
این پروژه بخشی از راهبرد کلان «خیابانهای باغی» است که هدف آن بازآفرینی شبکه معابر بهعنوان زیستبومهای پایدار است. در این مدل، خیابان فقط مسیر عبور خودرو نیست، بلکه به یک فضای چندمنظوره برای حرکت، تعامل اجتماعی و تولید اکوسیستم شهری بدل میشود. راهبردهای پاریس بر ترکیب ایمنی، فضاهای سبز و کاربریهای مختلط استوار است که نهتنها به موجب کاهش ترافیک و آلودگی میشوند، بلکه پاریس را به الگویی جهانی برای شهرهای پیادهمحور تبدیل میکنند.
فیلادلفیا؛ شبکهای گسترده برای پیادهروی و دوچرخهسواری
فیلادلفیا در ایالات متحده یکی از نمونههای شاخص در توسعه زیرساختهای پیادهمحور است و برنامهای جامع برای بازآفرینی فضاهای شهری خود با محوریت پیادهمحوری در دست اجرا دارد. این شهر با ایجاد شبکهای بالغ بر ۴۰۰ مایل مسیرهای پیاده و دوچرخه توانسته است دسترسی شهروندان به فضاهای عمومی را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
راهبرد اصلی فیلادلفیا بر اتصال محلهها از طریق مسیرهای ایمن و پیوسته است؛ بهگونهای که شهروندان بتوانند بدون نیاز به خودرو، به مراکز آموزشی، تجاری و تفریحی دسترسی داشته باشند. این شبکه علاوه بر کاهش ترافیک و آلودگی، فرصتهای تازهای برای فعالیتهای اجتماعی و ورزشی فراهم کرده است. مسیرهای طراحیشده با نورپردازی مناسب، فضای سبز و امکانات رفاهی همراه هستند تا تجربه پیادهروی و دوچرخهسواری به بخشی از سبک زندگی روزمره تبدیل شود.
فیلادلفیا که پیشتر با این شبکه گسترده مسیرهای پیاده و دوچرخه شناخته میشد، اکنون قصد دارد این زیرساختها را توسعه دهد و کیفیت دسترسی شهروندان به فضاهای عمومی را ارتقا ببخشد. در قالب طرحهای شهری، خیابانهای مرکزی بازطراحی میشوند تا اولویت حرکت با عابران باشد و خودروها نقش کمتری در فضای شهری ایفا کنند. خیابان مارکت در منطقه تاریخی اولد سیتی یکی از نمونههای شاخص این بازطراحی است؛ خیابان باریکتر خواهد شد، مسیرهای دوچرخهسواری ایمن و مرتفع اضافه میشوند و یک میدان شهری جدید بهعنوان فضای تعامل اجتماعی شکل میگیرد. این تغییرات نهتنها به کاهش ترافیک و آلودگی کمک میکنند، بلکه فرصتهای تازهای برای فعالیتهای فرهنگی و اقتصادی محلی فراهم میسازند.
همزمان با این اقدامات کالبدی، فیلادلفیا در چهارچوب برنامهای با عنوان «Ring it On» که به مناسبت جشن ۲۵۰ سالگی استقلال ایالات متحده اجرا میشود، سرمایهگذاری گستردهای در محلهها انجام خواهد داد. بیش از ۱۰۰ میلیون دلار بودجه به زیباسازی و فعالسازی محورهای تجاری اختصاص یافته است. این سرمایهگذاری شامل نصب نیمکتها، گلدانها و آثار هنری عمومی در ۲۰ محور تجاری شهر است تا چهره محلهها جذابتر شود و شهروندان را برای حضور در فضاهای عمومی ترغیب کند.
فیلادلفیا با این رویکرد دوگانه، یعنی بازطراحی زیرساختهای حملونقل و سرمایهگذاری در فضاهای اجتماعی، قصد دارد تا سال ۲۰۲۶ به یکی از نمونههای موفق شهرهای پیادهمحور در ایالات متحده تبدیل شود. این اقدامات همسو با اهداف جهانی کاهش کربن و ارتقای سلامت فردی و کیفیت زندگی شهری هستند.
ویلنیوس؛ اولویت دادن به عابران در تقاطعها
ویلنیوس، پایتخت لیتوانی، در سالهای اخیر بهطور جدی بر توسعه زیرساختهای پایدار تمرکز کرده و تا سال ۲۰۲۶ قصد دارد جایگاه خود را بهعنوان یکی از شهرهای پیشرو در پیادهمحوری تثبیت کند. این شهر با ترکیب سیاستهای حملونقل سبز، بازطراحی خیابانها و ایجاد مسیرهای جدید، به دنبال کاهش وابستگی به خودرو و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است. ویلنیوس با تمرکز بر کاهش زمان انتظار عابران در تقاطعها رویکردی متفاوت به پیادهمحوری ارائه کرده است. در این شهر، چراغهای راهنمایی و سیستمهای مدیریت ترافیک بهگونهای تنظیم شدهاند که اولویت با عابران پیاده باشد. این اقدام ساده اما اثرگذار منجر به روانتر شدن جریان حرکت عابران پیاده و افزایش احساس امنیت و آرامش شهروندان شده است.
یکی از محورهای اصلی برنامه ویلنیوس، گسترش شبکه مسیرهای پیاده و دوچرخه است. طبق گزارشهای رسمی، پروژه «راه لیتوانی» تا پایان سال ۲۰۲۴ بیش از ۴۰ کیلومتر مسیر جدید پیاده و دوچرخه ایجاد کرده و نزدیک به ۳۰ کیلومتر مسیر موجود را بازسازی کرده است. این روند قرار است تا سال ۲۰۲۶ با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند و زیرساختهای پایدار در سراسر شهر و مناطق پیرامونی توسعه داده شوند. ویلنیوس بهعنوان یکی از شهرهای کماسترس اروپا شناخته میشود و این ویژگی با سیاستهای پیادهمحوری آن همسو است.
ویلنیوس با اتکا به قابلیت پیادهروی و دوچرخهسواری بالا و اتصال به شبکه ریلی پایدار اروپا، خود را بهعنوان مقصدی سبز و پایدار معرفی کرده است. این شهر با بیش از ۱۴۰ کیلومتر مسیر دوچرخه و رشد ۱۰ درصدی استفاده از حملونقل عمومی در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، نشان داده که سیاستهای پیادهمحوری آن نهتنها در سطح محلی، بلکه در سطح بینالمللی نیز مورد توجه قرار گرفتهاند.
دبی؛ پیادهروی در سایه فناوری
دبی در سال ۲۰۲۶ وارد مرحلهای تازه از تحول شهری میشود که هدف آن تبدیل شهر به یک محیط انسانمحور، پایدار و فناورانه است. یکی از مهمترین برنامهها، «طرح کلان پیادهمحوری دبی» است که توسط شیخ محمد بن راشد تصویب شده و هدف آن ایجاد یک شبکه ۶۵۰۰ کیلومتری از مسیرهای پیاده در ۱۶۰ منطقه شهری است. این طرح شامل ساخت ۳۳۰۰ کیلومتر مسیر جدید، بازسازی ۲۳۰۰ کیلومتر مسیر موجود و ایجاد بیش از ۱۱۰ پل و زیرگذر پیاده است. هدف کلان این پروژه افزایش سهم پیادهروی و حملونقل نرم از ۱۳ درصد به ۲۵ درصد تا سال ۲۰۴۰ است، اما بخشهای کلیدی آن از سال ۲۰۲۶ آغاز میشوند.
این شهر بیش از ۴۰۰۰ مایل مسیر پیادهروی را مجهز به تهویه و سایهبان کرده است تا شرایط آبوهوایی گرم منطقه مانع حرکت شهروندان نشود. مسیرها بهگونهای طراحی شدهاند که مراکز شهری و گردشگری را به هم متصل کنند و تجربهای راحت و فناورانه از پیادهروی فراهم کنند. استفاده از فناوریهای نوین همچون سیستمهای تهویه هوشمند و مسیرهای مجهز به امکانات دیجیتال، دبی را به الگویی منحصربهفرد در جهان تبدیل کرده است.
در کنار این طرح، دبی پروژههای حملونقل پیشرفتهای را نیز برای ۲۰۲۶ آماده کرده است. تاکسیهای پرنده قرار است از چهار نقطه کلیدی شهر شامل فرودگاه دبی، دبی مال، آتلانتیس رویال و دانشگاه آمریکایی دبی پرواز کنند. این تاکسیها مسیرهای پرترافیک را تنها در ده دقیقه طی خواهند کرد و به کاهش وابستگی به خودرو کمک میکنند. راهآهن اتحاد نیز که کل امارات را به هم متصل میکند، در سال ۲۰۲۶ برای مسافران افتتاح خواهد شد. این پروژه سفر بین شهرهای بزرگ امارات را سریعتر و پایدارتر میسازد و بخشی از چشمانداز حملونقل سبز منطقه است. دبی در سال ۲۰۲۶ با ترکیب پروژههای پیادهمحوری و حملونقل بر پایه فناوری قصد دارد خود را بهعنوان یکی از پیشرفتهترین و پایدارترین شهرهای جهان معرفی کند و جایگاهش را بهعنوان «شهر آینده» تثبیت کند.
