سه سناریوی احتمالی برای رقم دستمزد سال آینده کارگران

بخش مهمی از نمایندگان کارگری معتقدند رقم سبد معیشت نباید پایین‌تر از سطحی باشد که زندگی واقعی کارگران را تأمین کند، آنها رقم‌هایی مانند ۲۷ میلیون تومان را مطالبه می‌کنند.

این به معنای آن است که برای جبران سال‌ها عقب‌ماندگی مزدی، افزایش دستمزد ۵۰ تا ۷۰ درصدی ضرورت دارد. در نقطه مقابل، برخی تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که با وجود کسری بودجه، بار مالی ناشی از دستمزد بالا برای دولت به عنوان بزرگ‌ترین کارفرما می‌تواند چالشی جدی ایجاد کند.

گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش دستمزد ۱۴۰۵

با آغاز جلسات کمیته مزد شورای عالی کار، پیش‌بینی‌ها درباره سقف افزایش دستمزد به موضوع داغ محافل اقتصادی تبدیل شده است. برخی منابع احتمال افزایش ۳۵ تا ۴۵ درصدی نسبت به سال قبل را مطرح می‌کنند و برخی دیگر، دریافتی کامل (حقوق و مزایا) کارگران را بین ۱۷ تا ۲۰ میلیون تومان محتمل می‌دانند.

نمایندگان کارگری بر لزوم تمرکز دولت روی سبد معیشت واقعی و نرخ تورم تأکید دارند، این نقطه کلیدی بودجه سالانه و ساختار سفره خانوار محسوب می‌شود.

اهمیت سبد معیشت در تعیین حداقل دستمزد

در ایران، سبد معیشت یکی از معیار‌های اصلی برای تعیین حداقل دستمزد است. با این حال، شکاف قابل توجهی بین دستمزد مصوب و هزینه واقعی زندگی وجود دارد. نهاد‌های کارگری بار‌ها خواستار بازنگری روش محاسبه سبد معیشت شده‌اند تا دستمزد‌ها با واقعیت اقتصادی زندگی کارگران همخوان شود.

طبق ماده ۴۱ قانون کار، شورای‌عالی کار موظف است حداقل دستمزد را «با توجه به نرخ تورم و هزینه سبد معیشت» تعیین کند. ---

ضرورت به‌روزرسانی سبد معیشت

با توجه به تورم بالا و تغییر سریع هزینه‌های زندگی، بسیاری از کارشناسان و نمایندگان کارگری معتقدند سبد معیشت باید دقیق‌تر و به‌روز محاسبه شود تا دستمزد واقعی قدرت خرید کارگران را حفظ کند.

سبد معیشت شامل کالا‌ها و خدمات ضروری مانند غذا، پوشاک، مسکن، درمان، آموزش و حمل‌ونقل است و هدف آن مشخص کردن حداقل هزینه‌ای است که یک خانوار برای زندگی شرافتمندانه نیاز دارد.

اگر دستمزد کمتر از هزینه واقعی سبد معیشت باشد، کارگران با فقر، کاهش قدرت خرید و نارضایتی اجتماعی مواجه می‌شوند که می‌تواند بهره‌وری را کاهش دهد و نابرابری اقتصادی را تشدید کند.

محاسبه سبد معیشت و شکاف مزدی

براساس آمار رسمی، هزینه سبد معیشت برای سال ۱۴۰۴ حدود ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شد. برخی فعالان کارگری معتقدند روش فعلی اشتباه است؛ میانگین ساده شهر‌ها لحاظ می‌شود در حالی که هزینه زندگی در کلان‌شهر‌ها به دلیل مسکن و حمل‌ونقل بسیار بالاتر است. در صورت اصلاح روش محاسبه، عدد واقعی سبد معیشت باید حداقل ۲۵ درصد بیشتر باشد.

گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که در شهریور ۱۴۰۳، سبد معیشت حدود ۳۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برآورد شد، در حالی که حداقل دستمزد برای یک کارگر با ۱.۳ فرزند حدود ۱۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بود و تنها ۲۹.۶ درصد از هزینه واقعی زندگی را پوشش می‌داد.

سناریو‌های احتمالی دستمزد ۱۴۰۵

با توجه به تورم پیش‌بینی‌شده بین ۳۵ تا ۴۵ درصد، می‌توان سه سناریو برای افزایش دستمزد سال آینده در نظر گرفت. فرض کنیم حداقل دستمزد پایه پایان ۱۴۰۴ برابر با ۱۰٫۳۹ میلیون تومان باشد:

سناریوی کم‌برآورد (تورم ۳۵ درصد): دستمزد ≈ ۱۴٫۰۳ میلیون تومان

سناریوی میانه (تورم ۴۰ درصد): دستمزد ≈ ۱۴٫۵۴ میلیون تومان

سناریوی بدبینانه (تورم ۴۵ درصد): دستمزد ≈ ۱۵٫۰۶ میلیون تومان

بنابراین میزان افزایش دستمزد بین ۲۰ تا ۵۰ درصد پیش‌بینی می‌شود. با این حال، کارشناسان کارگری هشدار می‌دهند اگر دستمزد صرفاً بر اساس تورم تعیین شود، شکاف معیشتی باقی می‌ماند و هزینه واقعی زندگی کارگران تأمین نمی‌شود.

از دید این کارشناسان، تعیین دستمزد واقعی باید بر مبنای خط فقر و سبد معیشت واقعی انجام شود، نه فقط نرخ تورم.