دبیر انجمن واردکنندگان: بدون تامین ارز، قیمت برنج مهار نمی‌شود

مجیدرضا خاکی - دبیر انجمن واردکنندگان برنج - در نشست خبری امروز که در اتاق بازرگانی برگزار شد به تحلیل بازار برنج و بررسی چالش‌های حوزه تأمین پرداخت و گفت: برنج وارداتی عمدتاً از نوع هندی بوده و حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از نیاز بازار را تأمین می‌کند. شرکت بازرگانی دولتی نیز همواره مکلف بوده برای حفظ ذخایر راهبردی، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن برنج را به‌صورت مستقیم وارد و در انبار‌های خود نگهداری کند.

واردات کمتر از نیاز واقعی کشور

وی با اشاره به آمار واردات برنج افزود: اگر نگاهی به آمار داشته باشیم، میزان واردات در سال ۱۴۰۲ و همچنین ۹ ماهه سال ۱۴۰۴ تقریباً عددی مشابه و در حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن بوده است. در مجموع، طی دو سال و اندی اخیر حدود ۳.۳ میلیون تن برنج وارد کشور شده، در حالی که اگر مبنای واردات سالانه یک و نیم میلیون تن را لحاظ کنیم، باید برای این بازه زمانی چیزی حدود ۴.۱ میلیون تن وارد می‌شد. این شکاف وارداتی، یکی از علل اصلی شکل‌گیری اختلاف و التهاب قیمتی در بازار است.

خاکی ادامه داد: از سوی دیگر، امسال کشور با خشکسالی شدیدی مواجه بود و تولید برنج نیز کاهش یافت. تولید دو میلیون تنی که پیش‌تر روی آن حساب شده بود محقق نشد و برآورد وزارت جهاد کشاورزی، تولید حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن در سال جاری است؛ بنابراین حداقل نیاز داریم تا پایان سال، حدود ۶۰۰ هزار تن برنج ترخیص شود تا صرفاً بتوانیم از پیک مصرف ماه مبارک رمضان و ایام پیش‌رو عبور کنیم.

بازار آرام برنج هندی تا پیش از مداخله سیاستی

دبیر انجمن واردکنندگان برنج با مرور وضعیت بازار انواع برنج گفت: بازار برنج هندی طی چند سال اخیر آرام‌ترین بازار را داشت؛ دلیل آن هم این بود که تجار هندی امکان فروش اعتباری داشتند و پول خود را چند ماه بعد دریافت می‌کردند. این در حالی بود که برنج هندی سهم غالب واردات را نیز به خود اختصاص داده بود.

وی افزود: این آرامش تا شهریورماه ادامه داشت، اما همزمان با الزام تحویل کالا به شرکت بازرگانی دولتی ایران، بازار برنج هندی عملاً از اختیار واردکننده خارج شد. از شهریورماه به بعد، تمام برنج‌ها به شرکت تحویل داده شد و تازه در ۱۲ آذرماه ثبت سفارش مجدداً باز شد که هنوز محموله‌های آن وارد کشور نشده و طبیعتاً این سفارش‌ها در اختیار خود واردکننده است.

محدودیت‌های برنج پاکستانی و جهش قیمت

خاکی با اشاره به وضعیت برنج پاکستانی تصریح کرد: التهاب در بازار برنج پاکستانی زودتر اتفاق افتاد؛ نخست به این دلیل که وزارت جهاد کشاورزی برخی از کد‌های کیفی برنج پاکستانی را که تأثیر قابل توجهی بر تنظیم بازار و حتی قیمت برنج ایرانی داشت، با هدف صرفه‌جویی ارزی محدود کرد که اقدامی اشتباه بود.

وی ادامه داد: اقدام نادرست دیگر، تعیین سقف ارزی نامتناسب با واقعیت‌های کشور مبدأ بود. از سوی دیگر، تجار پاکستانی برخلاف تجار هندی عمدتاً به‌صورت نقدی کار می‌کنند و امکان فروش اعتباری وجود ندارد. مجموع این عوامل باعث کاهش واردات برنج پاکستانی و در نتیجه افزایش قیمت آن شد.

انتقال تقاضا از برنج ایرانی به وارداتی

دبیر انجمن واردکنندگان برنج خاطرنشان کرد: با افزایش قیمت برنج ایرانی، بخشی از تقاضا به سمت برنج پاکستانی منتقل شد. در این میان شاهد افزایش تقاضا، انبارش‌های خانگی و تخلفاتی نظیر احتکار، گران‌فروشی و اختلاط در حلقه‌های بعد از واردکننده بودیم. همه این عوامل باعث شد تقاضا به‌شدت از عرضه پیشی بگیرد و وضعیت فعلی بازار شکل بگیرد که چندان قابل دفاع نیست.

ممنوعیت فصلی و برآورد نادرست تولید

وی با تأکید بر ارتباط مستقیم تأمین برنج وارداتی با آرامش بازار برنج ایرانی گفت: در چند سال اخیر هر زمان برنج وارداتی به‌طور متناسب تأمین شده، بازار برنج ایرانی نیز در آرامش بوده است. افزایش قیمت برنج ایرانی از نیمه دوم سال گذشته آغاز شد؛ علت اصلی آن، اعمال ممنوعیت فصلی واردات بود؛ در حالی که پیش‌تر هشدار داده بودیم این تصمیم نباید اجرا شود.

خاکی افزود: پیش‌برآورد تولید نیز با خطای جدی همراه بود. بعد‌ها مرکز آمار اعلام کرد سطح زیر کشت برنج ۴۹۱ هزار هکتار بوده که اختلاف فاحشی با ارقام اعلامی وزارت جهاد کشاورزی داشت. حتی در بهترین شرایط نیز تولید حداکثر دو میلیون تن بود و ما حدود ۷۰۰ هزار تن انحراف از برآورد داشتیم که همین موضوع جرقه افزایش قیمت‌ها را زد.

سه مشکل اصلی بازار؛ عرضه، عرضه و عرضه

وی با اشاره به عوامل اصلی بحران بازار تأکید کرد: مشکل اول، دوم و سوم بازار برنج، عرضه است. از بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون، هر مقدار برنجی که وارد بازار شده، مصرف شده و حتی یک کیلو از آن مازاد عرضه نداشته‌ایم.

دبیر انجمن واردکنندگان برنج در واکنش به برخی مقایسه‌ها میان وضعیت برنج و چای گفت: مقایسه‌ای که انجام می‌شود جای تعجب دارد. در حوزه چای ارز تخصیص داده شد، اما کالا وارد نشد؛ اما در حوزه برنج، کالا وارد شده و ارز آن پرداخت نشده است. این مقایسه با چه منطقی انجام می‌شود، جای سؤال دارد.

انباشت معوقات ارزی و بی‌اعتمادی تأمین‌کنندگان خارجی

خاکی با اشاره به معوقات ارزی گفت: معوقات ارزی واردات برنج از بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون به بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو رسیده است. این موضوع فشار مالی سنگینی به واردکنندگان تحمیل کرده، اعتبار آنها را نزد تأمین‌کنندگان خارجی از بین برده و باعث شده بسیاری از ساب‌لایر‌ها تمایلی به ادامه همکاری با ایران نداشته باشند.

وی تأکید کرد: کشور ما برای این تأمین‌کنندگان به یک بازار پرریسک تبدیل شده است. تا زمانی که این معوقات ارزی تعیین تکلیف نشود، هیچ سیاست دیگری کارایی نخواهد داشت.

تأخیر در تخصیص ارز؛ وعده‌های محقق‌نشده

دبیر انجمن واردکنندگان برنج افزود: قرار بود ۲۷ میلیون یورو ارز مربوط به دو ماه بهمن پرداخت شود؛ اما با وجود پیگیری‌های روزانه طی دو ماه گذشته، همچنان فقط وعده «امروز و فردا» شنیده می‌شود. وزارتخانه دستور تخصیص را صادر کرده، اما بانک و متعاقب آن شرکت نیکو، به دلایل نامشخص هنوز ارز را کارسازی نکرده‌اند.

وی با اشاره به بررسی آمار خروج کالا از گمرک طی هشت ماه گذشته گفت: این آمار‌ها به‌روشنی نشان می‌دهد چه اتفاقی برای واردات کالا‌های اساسی افتاده و چرا بازار برنج با چنین شرایطی مواجه شده است.

ادامه دارد...