در گفتگو با یک مستندساز مطرح شد؛
مستندی از موفقترین پروژه حفاظت از گونههای جانوری در معرض انقراض/ گورهای ایرانی نجات یافتند
مستند بازگشت گور ایرانی در سینما حقیقت نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کرده است. ساخت این مستند ۹ سال طول کشید و در نهایت نتیجهای امیدبخش را به بیننده نمایش میدهد؛ ۵۰ گور ایرانی که در پارک ملی کویر زندگی میکنند. این مستند تلاش میکند تا زحمات محیطبانانی را نشان دهد که زندگی خود را وقف طبیعت کردهاند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مستند بازگشت گور ایرانی در سینما حقیقت نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کرده است. ساخت این مستند ۹ سال طول کشید و در نهایت نتیجهای امیدبخش را به بیننده نمایش میدهد؛ ۵۰ گور ایرانی که در پارک ملی کویر زندگی میکنند. این مستند تلاش میکند تا زحمات محیطبانانی را نشان دهد که زندگی خود را وقف طبیعت کردهاند.
فتحالله امیری، کارگردان مستند بازگشت گور ایرانی به ایلنا گفت: سال ۹۶ من فیلمی ساختم به نام تنهاوش که اکران شده بود. در زمان اکران این فیلم در گرمسار آقای شاهحسینی، رئیس پارک ملی کویر گفت که اینجا قبلا گور ایرانی داشتیم و تلاش میکنیم این گونه جانوری را احیا کنیم. این اولین جرقه برای ساخت مستندی درباره گور ایرانی بود.
او افزود: من و نیما عسگری، دیگر کارگردان این مستند نیز تصمیم گرفتیم مستندی دراینباره بسازیم. البته در ابتدا تصور نمیکردیم ساخت این مستند طولانی شود اما تولید این فیلم ۹ سال زمان برد.
امیری درباره تاثیر مستندهای زیستمحیطی بر رفع مشکلات این حوزه بیان کرد: هدف ما از ساخت این مستند رفع مشکلات زیست محیطی همچون خطر انقراض گورها بود. اما اینکه چنین مستندهایی تا چه اندازه بر حفاظت از گونههای جانوری در معرض انقراض در کشور موثر بودهاند نیاز به تحقیقات گسترده دارد. با اینهمه نمیتوان در تاثیرگذاری مستندهای اینچنینی تردید داشت.
مخاطب هدف این مستند مردم هستند
او مخاطب هدف مستند بازگشت گور ایرانی را مردم دانست و گفت: مردم باید بدانند که چه زحمتی برای حفاظت از گونههای جانوری در ایران کشیده میشود. مثلا محیطبانانی که ما نمیشناسیم اما در بیابانها زندگی میکنند تا از گونههای جانوری و محیط زیست حفاظت کنند. در حقیقت این افراد نیز برای حفظ کشور فداکاری میکنند اما کسی اطلاعی از فعالیتهایشان ندارد.
امیری گفت: یکی از مخاطبان این مستند نیز سازمان حفاظت از محیط زیست است. تجربهای برای حفاظت از گونههای جانوری وجود دارد که سازمان حفاظت محیط زیست میتواند از آن استفاده کند و خطای کمتری مرتکب شوند.
مستندی از موفقترین پروژه تاریخ
او تاکید کرد: این مستند نه تنها تلخ نیست، بلکه پایان بسیار خوبی دارد. در ابتدا اتفاقات تلخی رخ میدهد، یا باید تسلیم میشدند و یا ادامه میدادند. اگر تسلیم میشدند هجمه زیادی بر علیهشان ایجاد میشد. نتیجه تلاشها این شد که در پارک ملی کویر که از سال ۶۰ گورخر در آن منقرض شده بود، اکنون ۵۰ گورخر داریم. گورخرها در حالزاد و ولد بوده و در سلامت به زندگی خود ادامه میدهند. این موفقترین پروژه تاریخ حفاظت از حیات وحش ایران است.
بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
امیری گفت: این مستند بسیار امیدبخش است. تاکنون بهترین فیلم از نگاه تماشاگران است. در ابتدا سادهانگارانه با این مستند برخورد داشتیم و تصور میکردیم ظرف مدت زمان کوتاهی این مستند ساخته شود. از سویی دیگر ممکن بود این پروژه موفق نشود، تصمیم گرفته بودم اگر پروژه موفق نشد، این مستند را نسازم و محیطبانان را تحقیر نکنم. چراکه محیطبانان زحمت بسیاری کشیدند اما ما در فضای مجازی، رسانهها و سینما علاقه شدیدی داریم به اینامر که افراد را تحقیر کنیم. به همین روی با وجود هزینه بالا و زمان طولانی که برای این مستند صرف کردیم، اگر پروژه با شکست مواجه میشد، آنرا اکران نمیکردیم.
او افزود: نتیجه این پروژه اما بسیار مثبت و امیدبخش بود؛ ۵۰ گور اکنون در پارک ملی کویر زندگی میکنند که در اینجا تحت مراقبت، تکثیر و وحشی شده وزاد و ولد کردهاند. البته منظور از وحشی این نیست که به انسان حمله میکنند، بلکه به معنای آن است که جزئی از طبیعت شدهاند.
امیری درباره مدت زمان مستند گفت: مدت زمان این مستند دوساعت است اما بینندگان گفتهاند این مستند کشش کافی داشته که تا پایان آنرا تماشا کنند. از سویی دیگر مردم به فیلم ما رای دادهاند، بنابراین از آن خوششان آمده است.
او افزود: گور ایرانی بزرگترین فردسم و بزرگترین علفخوار کشورمان است. ازسویی دیگر گور جنبه اساطیری در ادبیات ما دارد. از همه مهمتر بخشی از ایران است. مردم تنها بخشی از کشور هستند، بخشی دیگر طبیعت است که گونههای جانوری مختلف مانند گور ایرانی جزئی از آن هستند. اگر این گونههای جانوری یا طبیعت کشورمان از میان برود، دیگر چه چیزی باقی میماند؟
امیری گفت: اگر همینطور نسبت به طبیعتمان بیتوجه باشیم، یک روز متوجه خواهیم شد که هیچ چیزی از آن باقی نمانده است.
او بااشاره به اینکه برای اکران عمومی این مستند هیچ برنامهای ندارد، بیان کرد: این مستند از صدا و سیما نمایش داده میشود.
انقراض محلی گور ایرانی
نیما عسگری، کارگردان دوم این مستند به خبرنگار ایلنا گفت: ما مستندسازان محیط زیست هستیم، بنابراین سوژههایی را میسازیم و گونههای جانوری را انتخاب میکنیم که دچار مشکل شده یا در معرض خطر انقراض هستند.
او افزود: گور ایرانی درگذشته در بیشتر مناطق بیابانی و کویری ایران میزیسته است اما اکنون به دلایلی منقرض محلی شده است. گور ایرانی در بسیاری مناطق دچار انقراض محلی شده که پیشزمینه انقراض کامل است.
انسان، نخستین عامل انقراض گونههای جانوری
عسگری درباره دلایل انقراض محلی بیان کرد: انقراض گونههای جانوری دلایل مختلفی دارد؛ مثلا پیشرفت تکنولوژی، افزایش فروش اسلحه شکاری، افزایش گلههای دامی، ساختوسازهای غیرمجازی، افزایش جادهها، معادن و هر مسالهای که انسان در آن دست داشته میتواند یکی از عوامل انقراض باشد. البته عوامل طبیعی مانند خشکسالی نیز در انقراض گونههای حیوانی موثر است.
او افزود: سهم انسان در انقراض گونههای جانوری بسیار بیشتر است اما طبیعت نیز در این مساله سهیم است. از سویی دیگر انسان که خود عامل ایجاد خطر انقراض گونههای جانوری است، خود نیز باید تلاش کند تا حیوانات را از خطر انقراض نجات دهد.
عسگری با اشاره به اینکه به تلف شدن ۵ گور اشاره شده بیان کرد: در ابتدا فعالان این پروژه تجربه لازم را نداشتند، اما روش کار خود را تغییر دادند و نتیجه امیدبخش شد. انقراض محلی از جهاتی بسیار مهم است، مثلا در اصفهان گور ایرانی زندگی میکرد اما اکنون دیگر در این منطقه گور ایرانی وجود ندارد. در تمامی مناطق کویری و بیابانی گور ایرانی زندگی میکرد اما بسیاری از این مناطق خالی از گور شده است.
او افزود: همانگونه که یوز اکنون فقط در دو استان زندگی میکند اما قبلا حتی در تهران هم یوز زندگی میکرد. برای گور همچنان خطر انقراض وجود دارد، اگر حفاظت درستی از این گونه حیوانی صورت نگیرد یا از خطاهای گذشته درس نگیریم، ممکن است گور ایرانی نیز منقرض شود.
عسگری گفت: این مستند، همانطور که به خطر انقراض گونهها میپردازد، تلاش دارد امید به احیای آنها را هم زنده نگه دارد. اگر تجربه احیای گور ایرانی در پارک ملی کویر مرکزی به نتیجه برسد، میتواند به الگویی برای سایر مناطق کشور تبدیل شود و نقش مهمی در کاهش خطر انقراض این گونه ایفا کند.
او در پاسخ به این پرسش که مستند تا چه اندازه میتواند در حفاظت از گور ایرانی اثرگذار باشد، بیان کرد: اگر این نوع احیا مورد توجه مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست قرار گرفته و از آن الگوبرداری شود، علاوه بر اثرگذاری مستقیم، میتواند امیدافرینی کند و نگاهها را به سمت حفاظت علمی و پایدار سوق دهد.
عسگری با تاکید بر ضرورت اطلاعرسانی عمومی افزود: فرهنگسازی درباره حفاظت از گونههای جانوری، از جمله گور ایرانی، یک موضوع پایهای است که باید از مدرسهها شروع شود و بهصورت مرحلهبهمرحله ادامه پیدا کند. البته آموزش فقط محدود به مدارس نیست و رسانهها، جوامع محلی و آموزشهای عملی هم باید به آموزش و اطلاعرسانی برای عموم مردم بپردازند.
او افزود: این موضوع باید به یک سیاست کلان تبدیل شود؛ سیاستی که نشان دهد حفظ محیط زیست حتی میتواند منفعت اقتصادی برای کشور، جوامع محلی و مردم داشته باشد. اگر چنین نگاهی شکل بگیرد، نظام برنامهریزی کشور نیز بر همین اساس حرکت خواهد کرد.
این مستندساز با اشاره به چالشهای کنونی کشور بیان کرد: خشکسالی، اصلاح الگوی مصرف، گرمایش جهانی و آلودگی هوا همگی مسائل محیط زیستی هستند. به همین دلیل محیط زیست باید در راس اولویتها قرار بگیرد، چراکه بسیاری از بحرانهای امروز ریشه در همین حوزه دارند.
او افزود: اگر محیط زیست به مسئله اول کشور تبدیل شود، اقدامات با جدیت بیشتری دنبال خواهد شد، هرچند در حال حاضر هم تلاشهایی در حال انجام است.
