به گزارش خبرگزاری ایمنا، مهدی طغیانی پیش از ظهر امروز _ پنجشنبه بستم آذر_ در نشست مشترک با مدیران ارشد بانک مرکزی، استاندار و نمایندگان مجلس با هدف تعامل و بررسی مشکلات صندوقهای قرض الحسنه اظهار کرد: اصفهان کانون تمرکز قرض الحسنهها در کشور است اگرچه آمار دقیقی از سرشماری قرض الحسنهها به شکل منظم وجود ندارد اما سرشماریهای مرکز آمار ایران یا بانک مرکزی از وجود قرض الحسنهها و صندوقهای قرضالحسنه در کشور نشان میدهد که اگر اصفهان در رتبه یک نباشد، به طور قطع جزو یکی دو استان اول است.
وی اصفهان را از نظر تعداد و گردش منابع در قرضالحسنهها در رتبه نخست کشور اعلام کرد و افزود: صندوقهای قرضالحسنه در این سالها خدمات فراوانی به مردم کردهاند که با توجه به آن باید سعی کنیم این مزیت مهم را از دست ندهیم.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، قرضالحسنه را یک نهاد کاملاً مردمی دانست و گفت: این نهاد با گردهمایی مردم در ۴۰ تا ۵۰ سال پیش به وجود آمد و در صورتی که امروز دولت بخواهد همان کار را انجام دهد نیازمند چند ده هزار میلیارد تومان صرف هزینه است در حالی که همه این بار روی دوش مردم بوده و به صورت خودجوش یا بدون تحمیل هزینهای به بیتالمال، این کارها را انجام دادهاند.
وی انگیزه اصلی صندوقها را فعالیت برای رضای خدا بیان کرد و یادآور شد: این افراد از وقت، مال و اعتبار خود هزینه کردند تا در قرضالحسنه به مردم خدمت کند زیرا این کار را الهی دیدند، در نشست و برخاستهایی که با مسئولان صندوقهای قرضالحسنه در اصفهان داشتیم، همواره این نگاه مشهود بوده که کاری کنیم کسبوکاری برای خودمان داشته باشیم.
طغیانی با اشاره به دو فایده اصلی قرضالحسنهها گفت: نخستین ویژگی این مؤسسات، ارتباط با مردم است به دلیل اینکه در جامعه محلی کار میکنند و مردم را میشناسند، نقش مهمی در کمک به افراد داشتند زیرا مهمترین مسئله نظام بانکی برای پرداخت تسهیلات، دریافت وثیقه و ضمانت از افراد برای حل مشکل اطلاعات نامتقارن است.
حل مسئله اطلاعات نامتقارن
وی خاطرنشان کرد: چالش اطلاعات نامتقارن به این معنی است که مشتری اطلاعاتی از خود ارائه میدهد همچون درآمد، محل هزینهکردن تسهیلات یا شیوه بازپرداخت که بانک از درستی یا نادرستی آن مطلع نیست در حالی که قرض الحسنهها با شناخت از جامعه محلی بر مسئله اطلاعات نامتقارن غلبه کردهاند و میدانند که میزان نیاز مراجعان چقدر است و آیا توان بازپرداخت اقساط تسهیلات را دارند که حل مسئله اطلاعات نامتقارن مزیت بزرگی است.
نماینده مردم اصفهان در مجلس با اشاره به خدمات قابل توجه این مؤسسات در زمینه مشاغل خرد اظهار کرد: در صورتی که دولت قصد ورود به این بخش را داشت باید هزینه زیادی پرداخت میکرد ولی در بسیاری از موارد، تسهیلات خرد و جزئی که صندوقها میپردازند توانسته یک کسب و کار خانگی رشد یابنده ایجاد کند.
وی درباره چالشهایی فعالیت این مؤسسات مالی گفت: با توجه به اینکه تمرکز کانونهای قرضالحسنه در اصفهان است، چالشهای اصفهان نیز بیشتر بوده است، شروع این چالش از دیدگاه حکمران پولی یعنی بانک مرکزی این است که پول و حوزه نظارت و حکمرانی پول و اعتبار در کشور توسط قانون به بانک مرکزی سپرده شده است نگاه بانک مرکزی به قرض الحسنه و مدیریت آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.
طغیانی نگاه تیم قبلی مستقر در بانک مرکزی را حذف صندوقهای قرضالحسنه دانست و توضیح داد: با توجه به شکلگیری بانکهای قرضالحسنه، نگاه مجموعه قبلی مدیران بانک مرکزی این بود که نیازی به صندوقهای قرضالحسنه نداریم و باید آنها را جمعآوری کرد همچنین به محض انتقاد به این دیدگاه نیز مواردی از عملکرد ناصحیح قرض الحسنه را ارائه میدادند.
وی حل این چالش در بانک مرکزی را ضروری بیان کرد و ادامه داد: برای این کار لازم بود بانک مرکزی بپذیرد که قرض الحسنه یک نهاد مردم و دارای منافع است از جمله اینکه در جایی که مردم دسترسی ندارند یا نمیتوانند ضمانت و وثیقه کافی ارائه دهند، نهادی به نام قرضالحسنه دست آنها را گرفته و مشکلشان را حل میکند زیرا به آنها نزدیک است و برخلاف بانک که معرفی دو ضامن معتبر به آنها چند هفته طول میکشد، دریافت تسهیلات از قرضالحسنهها فرایند آسانتری دارد.
ناهمگونی قرضالحسنهها از کوچک تا متوسط و بزرگ
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس حذف فرایند پیچیده بانکی برای دریافت تسهیلات را یکی از نخستین ویژگیهای قرضالحسنه بیان کرد و افزود: هیچکدام از این سطح گرفتاری در قرض الحسنهها وجود ندارد و در بیشتر موارد در مدت یکی دو روز میتوانند مشکل مردم را حل میکنند از سوی دیگر باید توجه کنیم که صندوقهای قرضالحسنه همگن و یکسانی نیستند یعنی طیف گستردهای از قرضالحسنههای تک شعبهای محدود تا مؤسسات هم رده بانکها را شامل میشود.
وی اجرای دستورالعمل یکسان برای قرضالحسنههای ناهمگن را نادرست دانست و گفت: ابلاغ این دستورالعمل در سال ۹۵ شرایط دشواری را برای مدیران عامل اعضای هیئت مدیره به وجود آورده بود از جمله اینکه مدیران باید تجربه بانکی یا تحصیلات مرتبط داشته باشند در حالی که مؤسسات کوچک بدون برخی از این شرایط تاکنون کار میکردند و تخلفی از آنها دیده نمیشد.
طغیانی یکپارچه و یک اندازه کردن همه قرضالحسنهها را کاری نادرست عنوان کرد و گفت: این دیدگاه در دو سه سال اخیر و با برگزاری نشستهایی با مسئولان بانک مرکزی اصلاح شده تا جایی که میتوان گفت نگاه رئیس کل نسبت به قرضالحسنه و اصلاح مسائل آنها در دو سه سال اخیر مثبت و در راستای کمک به حل مسئله بوده است.
وی ناهمگنی قرضالحسنهها را زمینهساز فعالیت مؤسسات کوچک، متوسط و بزرگ دانست و ادامه داد: سیاستگذاری، مجوز دهی، نظارت، سرمایه، وامدهی و حسابرسی هر کدام از این صندوقها باید متناسب با خود دیده شود این تغییر دیدگاه به به دستورالعملی رسید که نسخه اول آن زمستان پارسال ابلاغ شد و برای رسیدن به هیئت عالی مدتی زمان برد.
لزوم حفظ نهاد بومی و دینی تنومند
نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی با قدردانی از همکاری مسئولان بانک مرکزی برای تدوین این دستورالعمل ادامه داد: با وجود انتقاداتی که برای ساماندهی صندوقهای قرضالحسنه وجود داشت، بانک مرکزی پای کار آمد تا نهاد بومی، دینی و ایرانی که در کشور شکل گرفته و اکنون به درختی تنومند تبدیل شده را رها نکنیم.
وی دومین مشکل قرضالحسنهها را نظارت اعلام کرد و گفت: در طول سالهای اخیر در حوزه فناوریهای پرداخت و فناوریهای مالی در کشور ما تحولی صورت گرفته است و در صورتی که بخواهیم قرضالحسنهها را در این موضوع متوقف کنیم، همان اتفاق قبلی میافتد زیرا مردم برای مبادلات مالی خود زمان زیادی اختصاص نمیدهند و انتظار دارند که روی تلفن و درگاه اینترنتی پول مبادله کنند.
طغیانی با اشاره به توسعه ابزارهای پولی و مالی تاکید کرد: این شرایط باید برای مؤسسات قرضالحسنه نیز فراهم شود بنابراین دومین چالش مهم برای قرض الحسنهها دسترسی به فناوریهای مالی است که این موضوع را با همکاری معاونت انفورماتیک بانک مرکزی پیش میبریم و تاکنون چند جلسه در این زمینه برگزار کردیم.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس دستورالعمل، قرض الحسنههای بزرگ میتوانند درگاه داشته باشند اما صندوقهای متوسط و کوچک باید بتوانند از خدمات بانکهای دارای حساب در آنها به سادگی استفاده کند که این خدمات باید سریعتر برای قرض الحسنه ها فراهم شود.
تأثیر تورم بر کاهش انگیزه سپردهگذاری
نماینده اصفهان در مجلس سومین چالش صندوقهای قرضالحسنه را وضعیت اقتصادی کشور بیان کرد و افزود: این شرایط روی صندوقهای قرضالحسنه مؤثر است زیرا شرایط تورمی شدید روی انگیزه پول سپردن مردم تأثیر میگذارد در حالی که در اقتصاد آرام، بدون تورم، هیجانات و التهابات، مردم با مراجعه به فرهنگ و درون مایه دینی خود ترجیح میدهند پول خود را در قرضالحسنه بسپارند و ثوابی ببرند.
وی این کار را باعث باز شدن گره از کار افراد مستحق دانست و گفت: تورم شدید، انگیزهها را دچار مشکل میکند به ویژه تنوع حوزههای مالی فراوان است و در مؤسسات مالی پول به راحتی میتواند به طلا تبدیل شود و در زمان نیاز آن را با کارمزد اندکی برگردانند در این شرایط، کار دشواری است که افراد به سمت قرضالحسنه بروند.
طغیانی راه حل این مشکل را سپردهگذاریهای بلندمدت در قرضالحسنهها بیان کرد و یادآور شد: این دستورالعمل میتواند بخشی از فشاری که به منابع صندوق وارد میشود را جبران کند اما به این مقدار کافی نیست و امیدوارم به زودی گره اقتصاد کشور ما باز شود و چارهاندیشی برای وضعیت تورم شدید و کاهش ارزش پول نیز این مشکل را حل کند.
غفلت از نوآوری در ارائه خدمات قرضالحسنه
وی یکی دیگر از چالشهای صندوقها را نظارت عنوان کرد و توضیح داد: بر اساس قانون برنامه هفتم ماده ۹، راهکارهای نظارتی متنوعی بر قرض الحسنهها وجود دارد که در دستورالعمل قبلی، تنها بانک مرکزی و سازمان اقتصاد اسلامی متولی بود در حالی که بانک مرکزی امکان بررسی این حجم از پرنده را ندارد و سازمان اقتصاد اسلامی نیز انتظارات را برآورده نکرد.
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی از ایجاد تنوع در شیوههای نظارت بر صندوقها خبر داد و گفت: در کنار بانک مرکزی که نظارت بر صندوقهای بزرگ را برعهده دارد و سازمان اقتصاد اسلامی که ساماندهی و نظارت بر دسته دیگری از صندوقها را دنبال میکند، نهاد دیگری اضافه شد به نام کانونها که نظارت و ساماندهی قرضالحسنههای کوچکتر را به عهده خواهد گرفت و با این دستورالعمل که بانک مرکزی به تازگی آنرا تکمیل و هیئت عالی تصویب کرده است، کانونهای متعدد با ساختار پیشبینی شده قابل شکلگیری خواهد بود.
وی با انتقاد از غفلت از نوآوری در ارائه خدمات قرضالحسنه به مردم ادامه داد: نگاه ما در مجلس و تیمی که در بانک مرکزی است توسعه قرضالحسنه و صندوقها است تردید نکنید که هر کاری بتوانیم در این راستا انجام میدهیم برخی از این کارهای به دلیل تخلفات تعدادی از صندوقها دشوار است، قرضالحسنههایی که از ورود به چارچوب و ساختار تعریف شده خودداری میکنند.
طغیانی کاهش این تخلفات را برای حفظ هویت قرضالحسنه ضروری عنوان کرد و گفت: همه صندوقها باید وارد چارچوب و ساختار تعریف شده شوند، بانک مرکزی نیز انعطاف لازم را دارد بنابراین باید زمینه را برای رشد قرضالحسنه فراهم کنیم که این کار نیاز به نوآوری و ایدههای جدید دارد در حالی که تاکنون به دلیل مسائل روزمره از نوآوری در ارائه خدمات قرضالحسنه به مردم غافل شدیم.
