ویژگی‌های دبیر کل آتی سازمان ملل از نگاه ایران

«امیر سعید ایروانی»، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد، در نشست علنی شورای امنیت با موضوع: «رهبری برای صلح و انتخاب دبیر کل آتی» ضمن تشکر از برگزاری این نشست علنی به‌موقع درباره رهبری برای صلح و ویژگی‌های دبیر کل آتی سازمان ملل متحد سه نکته را مورد تأکید قرار داد.

نخست، در خصوص ماده ۹۹ منشور: ماده مزبور همچنان یکی از قدرتمندترین ابزار‌های در اختیار دبیرکل سازمان ملل متحد به‌شمار می‌رود. با این حال، طی دو سال گذشته، در حالی که جهان شاهد جنگ نسل‌کُشانه و ارتکاب جنایات فاحش جنگی توسط رژیم صهیونیستی در غزه، به قتل رسیدن کارکنان بشردوستانه سازمان ملل و نیرو‌های حافظ صلح این سازمان و نیز اقدامات تجاوزکارانه علیه کشور‌های منطقه بوده است، شورای امنیت به‌سبب وتوی یکی از اعضای دائم خود در وضعیت فلج کامل قرار داشته است. در چنین مقاطع حیاتی، اختیار استثنایی اعطا شده به دبیرکل بر اساس ماده ۹۹منشور، نه به‌طور کامل، نه به‌موقع و نه با صلابت و جدیتی که اوضاع و احوال ایجاب می‌کرد، مورد اعمال قرار گرفته است.

دوم، در خصوص ماده ۱۰۰ منشور و ویژگی‌های مورد نیاز دبیرکل آتی: ایشان باید مظهر استقلال، سلامت اخلاقی و شجاعت باشد و تعهدی تزلزل‌ناپذیر به اهداف و اصول منشور از خود نشان دهد. ماده ۱۰۰منشور، استقلال و بی‌طرفی دبیرکل و دبیرخانه را تضمین می‌کند. نامزدی که عامدانه در ایفای تعهد خود نسبت به پاسداری از منشور ملل متحد قصور ورزیده باشد یا از محکوم کردن حملات نظامی غیرقانونی علیه تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز و تحت حفاظت که به‌طور آشکار ناقض حقوق بین‌الملل و در تعارض مستقیم با اساسنامه، مأموریت و مسئولیت‌هایِ نهادی‌ست که ریاست آن را بر عهده دارد خودداری کرده باشد، به‌طور بنیادین اعتماد به توانایی وی برای ایفای نقش به‌عنوان پاسدار امین منشور و انجام وظایفش به‌نحو مستقل، بی‌طرفانه و فارغ از جانبداری سیاسی یا هراس از دولت‌های قدرتمند، آنگونه که منشور اقتضا می‌کند، تضعیف می‌گردد.

سوم، در خصوص ماده ۱۰۵ منشور و ضرورت حمایت از نمایندگان دولت‌های عضو: دبیرکل دارای مسئولیتی روشن، قطعی و غیرقابل عدول است؛ مسئولیتی که هم از نص صریح و هم از روح ماده ۱۰۵ منشور ناشی می‌شود. ایشان مسئول صیانت از حقوق و مزایای نمایندگان و تضمین مشارکت کامل و برابر تمامی دولت‌های عضو منطبق با اصل تساوی حاکمیتی مندرج در ماده ۲ منشور است. این حمایت‌ها صرفاً جنبه نمادین ندارند؛ بلکه تعهداتی الزام‌آور و دارای ماهیت حقوقی برای کشور میزبان به‌شمار می‌روند. هرگاه این حقوق از طریق اعمال محدودیت در تردد، خودداری از صدور روادید، آزار و مزاحمت یا هرگونه مداخله دیگر نقض شود، دبیرکل موظف است به‌صورت قاطع، شفاف، بدون اعمال گزینش‌گری و با بهره‌گیری از تمامی ابزار‌های حقوقی و نهادی موجود واکنش نشان دهد. قصور در ایفای این مسئولیت، سازمان ملل متحد را تضعیف کرده و اصل تساوی حاکمیتی که در کانون نظام ملل متحد قرار دارد را دچار فرسایش می‌سازد.

جمهوری اسلامی ایران خواستار فرآیندی شفاف و فراگیر در انتخاب دبیرکل بوده، آمادگی خود را برای مشارکت در گفت‌و‌گو‌های معنادار در سراسر این فرآیند اعلام می‌داردو بر عزم خود برای همکاری با دبیرکل آینده به‌منظور پیشبرد صلح، عدالت، اهداف و اصول منشور تأکید می‌نماید.