به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، خاموشی گسترده در اسپانیا و پرتغال، کارشناسان را بار دیگر به فکر ایجاد یک سوپرگرید (شبکه بزرگ برق) در سراسر اروپا انداخته است. جنگ روسیه و اوکراین، تغییرات سریع اقلیمی و تنش‌های تعرفه‌ای با آمریکا و چین، موضوعاتی است که نشان می‌دهند که اروپا در یک نقطه عطف انرژی قرار دارد.
اتحادیه اروپا به‌منظور افزایش استقلال انرژی خود قصد دارد در سال ۲۰۲۵ ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر خود را به میزان ۸۹ گیگاوات افزایش دهد که ۱۰ گیگاوات بیشتر از سال ۲۰۲۴ است و به‌طور عمده از پروژه‌های خورشیدی تأمین می‌شود. این اقدام به تحقق اهداف اقلیمی ۲۰۳۰ اتحادیه اروپا کمک می‌کند که شامل کاهش ۵۵ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای نسبت به سال ۱۹۹۰ است، همچنین وابستگی به واردات گاز را کاهش می‌دهد.
با این حال، خاموشی اخیر در اسپانیا و پرتغال نشان داد که اروپا به راه‌حلی اساسی‌تر در حوزه انرژی نیاز دارد. برخی کارشناسان معتقدند سوپرگرید اروپایی می‌تواند راه‌حل مؤثری باشد؛ شبکه برق با ولتاژ بالا که مرزهای ملی را در می‌نوردد و زیرساخت‌های لازم در تمام سطوح ولتاژ را دارد. چنین شبکه‌ای می‌تواند برق کل اروپا، ترکیه و حتی بخش‌هایی از شمال آفریقا را تأمین کند.
مزایای سوپرگرید قاره‌ای
با توجه به افزایش سالانه تقاضای برق در اروپا، یکی از مهم‌ترین مزایای سوپرگرید، افزایش پایداری و اطمینان در تأمین انرژی است. انرژی‌های تجدیدپذیر همچون باد و خورشید به‌دلیل ماهیت ناپایدار خود نمی‌توانند به‌طور پیوسته برق تأمین کنند، همچنین در بعضی مواقع تولید برق تجدیدپذیر بیش از تقاضا است که می‌تواند قیمت برق را کاهش دهد و تولیدکنندگان را مجبور به واگذاری برق کند.
با افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در اروپا، لازم است منابع مختلف همچون باد در شمال، خورشید در جنوب و انرژی آبی پراکنده به‌گونه‌ای به هم متصل شوند. سوپرگرید اروپا راهکاری است که می‌تواند با اتصال منابع مختلف انرژی در سراسر قاره، جریان انرژی پاک را بین کشورها تسهیل کند، تعادل بین عرضه و تقاضا را برقرار سازد، نوسانات تولید انرژی را کاهش دهد، قیمت‌ها را پایین بیاورد، مقاومت شبکه را افزایش دهد و روند کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی را در اروپا تسریع کند.
بعضی کارشناسان معتقدند اروپا ممکن است نه فقط یک شبکه سراسری بلکه به چند سوپرگرید نیاز داشته باشد. چندین شبکه جریان مستقیم ولتاژ بالا (HVDC) چندترمینالی در کشورهای مختلف اروپایی در حال برنامه‌ریزی است که همچون بزرگراه‌هایی به‌تدریج به هم متصل خواهند شد.
سوپرگریدهای دریایی نیز نمونه‌های اولیه این زیرساخت هستند که می‌توانند به کاهش انتشار دی‌اکسید کربن، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و مواد کمک کنند و ادغام انرژی بادی فراساحلی را با دیگر منابع انرژی پاک تسهیل کنند. این ابرشبکه‌های برق امکان استفاده از منابع تجدیدپذیر و ادغام بازار را فراهم می‌کنند که برای گذار سریع، مقرون‌به‌صرفه و کارآمد به انرژی پاک حیاتی است.
با این حال، سوپرگرید نباید تنها راه‌حل باشد بلکه به عنوان بخشی از یک تحول گسترده‌تر مطرح است. سوپرگرید باید علاوه‌بر بهره‌وری اقتصادی، به حفظ یکپارچگی زیست‌محیطی، عدالت اجتماعی و دموکراسی انرژی خدمت کند.
تغییرات اقلیمی با افزایش رویدادهای شدید آب‌وهوایی همچون سیل و موج گرما، ریسک‌های زیرساخت‌های انرژی سنتی را افزایش می‌دهد و ناپایداری تولید انرژی خورشیدی و بادی را تشدید می‌کند. سوپرگرید می‌تواند با متنوع‌سازی مسیرهای انتقال برق و اتصال کشورهای مختلف به منابع متنوع، مقاومت و امنیت انرژی را حفظ کند.
اتحادیه اروپا برای رسیدن به اهداف انتقال انرژی نیازمند سرمایه‌گذاری حدود ۵۸۴ میلیارد یورو تا پایان دهه جاری است. آژانس بین‌المللی انرژی نیز هشدار داده است که توسعه نیافتن شبکه‌ها، امنیت برق را تهدید می‌کند و سرعت و هزینه گذار به انرژی پاک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کمبود ظرفیت شبکه به‌ویژه در مناطق دورافتاده که انرژی تجدیدپذیر تولید می‌کنند، می‌تواند به گلوگاه جدی در انتقال انرژی تبدیل شود.
با این وجود، شتابزدگی در ساخت سوپرگرید بدون رعایت ملاحظات زیست‌محیطی و اجتماعی می‌تواند مشکلات تازه‌ای به همراه داشته باشد. بنابراین، لازم است سیستم‌ها همزمان به کاهش انتشار کربن و توزیع قدرت به‌صورت غیرمتمرکز توجه کنند و ضامن برقراری عدالت باشند. سوپرگرید نباید به عنوان تنها راه‌حل در نظر گرفته شود، بلکه باید در کنار توسعه زیرساخت‌های کلان و استفاده از راهکارهای انرژی غیرمتمرکز به کار گرفته شود تا فشار وارد بر شبکه‌های موجود کاهش پیدا کند.
چالش‌های ایجاد سوپرگرید اروپایی
اگرچه بعضی کشورها همچون دانمارک، هلند و آلمان در حال توسعه سوپرگریدهای ملی هستند، پیشرفت در ایجاد یک سوپرگرید سراسری اروپا کند شده است. یکی از دلایل اصلی این کندی، پیچیدگی فرایندهای صدور مجوز در کشورهای مختلف است. اجرای ناکارآمد قوانین اتحادیه اروپا و ملی، چالش‌های هماهنگی میان نهادهای خصوصی و دولتی و مخالفت‌های عمومی و محلی نیز از دیگر موانع هستند.
هزینه‌های بالا، ریسک‌های امنیت سایبری سیستم‌های متصل و پیچیدگی‌های قانونی نیز موجب شده است سوپرگرید بیشتر از واقعیت شبیه یک رؤیا باشد. اروپا نه‌تنها به کابل نیاز دارد بلکه به اراده سیاسی، منابع مالی بزرگ و توانایی تفکر فراتر از مرزهای خود نیازمند است. تخصیص هزینه‌ها در پروژه‌های فرامرزی دشوار است چون منافع ممکن است دور از محل سرمایه‌گذاری باشد و موجب اختلاف بین کشورها شود.
چالش‌های دیگر شامل ایجاد استانداردهای فنی برای همکاری تجهیزات مختلف، تأمین نیروی انسانی و ظرفیت صنعتی کافی برای پشتیبانی از سوپرگرید است.
خاموشی اخیر در شبه‌جزیره ایبری نگرانی‌هایی درباره آسیب‌پذیری شبکه‌های بسیار متصل در برابر خاموشی‌های گسترده و حملات سایبری ایجاد کرده است. این خاموشی نشان داد که شبکه‌های جدا افتاده شکننده هستند و نیاز به شبکه‌های گسترده‌تر و متصل احساس می‌شود، اما همچنین یادآوری کرد که اتصال ده‌ها کشور می‌تواند موجب گسترش یک مشکل محلی به کل سیستم شود.
